Fizika kursi


  Shredinger  tenglamasini  erkin  zarralar  uchun  tadbiqi



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet192/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

1.  Shredinger  tenglamasini  erkin  zarralar  uchun  tadbiqi. 

Agar  zarra  erkin,  unga  hech  qanday  tashqi  kuchlar  ta’sir  etmayotgan 

bo‘lsa,  uning  potensial  energiyasi  nolga  (U=0)  teng  bo‘lib,  to‘liq 

energiyasi  uning  kinetik  energiyasidan  iborat  bo‘ladi.  Masalani 

soddalashtirish  uchun  zarra  koordinatining  X  o‘qqa  parallel  holda 

harakatlanmoqda  deb  olamiz.  Uni  koordinatalaridan  olingan  xususiy 

hosilalari nolga teng bo‘lib, Laplas operatorida bitta had qoladi: 

2

2



x



=

ψ



ψ

 

Bu holda Shredinger tenglamasi soddalashib, quyidagi ko‘rinishni oladi: 



0

2

2



2

2

=



+



ψ

ψ

W



m

х

h

 



 

 

(19.10) 



(19.10)  ko‘rinishdagi  Differensial  tenglamaning  xususiy  yechimi  yassi 

to‘lqin tenglama ko‘rinishida bo‘ladi: 

)

sin(


)

,

(



k

х

t

А

t

х

=



ω

ψ

 



 

 

(19.11) 



Bunga ishonch hosil qilish uchun (19.11) ifodani va 

2

2



t



ψ

 ni (19.10) ga 

qo‘yib ko‘ramiz. 

0

)



sin(

2

)



sin(

2

2



=

+





k



х

t

W

m

k

х

t

А

k

ω

ω



h

 

bundan 




 

323


mW

k

2

1



h

=

   



 

 

(19.12) 



ekanligini topamiz, 

P

mW

=

2



 bo‘lgani uchun 

h

р



k

=

  



 

 

(19.12a) 



kelib  chiqadi.  Ko‘rinib  turibdiki,  hosil  qilingan  bu  ifoda  de-Broyl 

formulasining  o‘zginasidir.  Bu  Shredinger  tenglamasidan  de-Broyl 

formulasi kelib chiqishini bildirmaydi. Aslida buni teskarisi Shredinger, 

o‘zida de-Broyl to‘lqinini mujassamlashtirgan tenglamani izlab topgan. 

 

(19.12)ni boshqacha ko‘rinishda ham yozish mumkin. 



)

2

(



)

2

(



2

2

2



т

Р

m

k

W

х

=

=



h

 

 



 

(19.13) 


(19.13) dan ko‘rinadiki, erkin zarraning energiyasi har qanday qiymatni 

olishi  mumkin.  Ya’ni  uni  energiyasining  spektri  uzluksizdir.  Bu  to‘lqin 

soni  k  ni  va  zarraning  impulsi  Px  ni  uzluksiz  holda  o‘zgarishidan  kelib 

chiqadi. 

 

Shunday  qilib,  erkin  zarra  kvant  mexanikasida  yassi 



monoxromatik  de-Broyl  to‘lqini  (19.11)  bilan  ifodalanadi.  Bunday 

zarrani  fazoning  har  qanday  nuqtasida  topilish  ehtimolligi  bir  xil  va 

vaqtga bog‘liq bo‘lmay, amplitudaning kvadratiga teng: 

2

2



А

=



=

ψ



ψ

ψ

 



Shredinger tenglamasi erkin zarraning energiyasiga hech qanday chegara 

qo‘ymaydi. Ya’ni, uni energiyasi kvantlanmaydi, u har qanday qiymatni 

olishi  mumkin.  Agar  zarra  bog‘langan  bo‘lsa,  uning  energiyasi 

kvantlanishi  mumkin.  Masalan,  atomdagi  elektron  yadroga  bog‘langan 

bo‘lgani  uchun  uni  energiyasi  uzlukli  qiymatlarni  oladi,  ya’ni 

kvantlanadi. 




Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish