1-2-ma’ruza

22 - AMALIY MASHG’ULOT 
Kollektorlarning hisobli uchastkalaridagi oqova suv sarflarini aniqlash. 
Reja: 
1. Bosh va yon kollektorlarning hisobli uchastkalaridagi oqova suvlar sarfini 
solishtirma suv sarfi orqali aniqlash 
2. Bosh va yon kollektorlarning hisobli uchastkalaridagi oqova suvlar sarfini 
sekundlik  suv sarfi orqali aniqlash 
 
1. Bosh va yon kollektorlarning hisobli uchastkalaridagi oqova suvlar sarfini 
solishtirma suv sarfi orqali aniqlash 
     Oqova  suvlarni  oqizish  revojlanish  davri  bo’yicha,  aholi  punktlardagi  oqova 
suvlarning umumiy miqdori aniqlanadi. Bu miqdorlar alohida hisoblanadi: 
- doimiy yashaydigan aholidan 
- mexmonxona va vokzallarda bo’ladigan yoki vaqtincha yashaydigan aholidan 
- sanoat korxonalardagi ishchilardan. 
     Doimiy yashaydigan aholining hisobli sarfini ikki usul bilan aniqlash mumkin: 
-  obodonlashtirish  darajasi  har  xilli  binolarda  va  shaharni  alohida  tumanlarida 
yashoydigan aholi soni bo’yicha; 
- solishtirma miqdor bo’yicha. 
     Birinchi  usul  bo’yicha  umumiy  hisobli  miqdorlar,  aholi  soni,  oqova  suv 
mehyori va notekislik koeffitsientlari bo’yicha to’g’ridan – to’g’ri aniqlanadi. 
     Ikkinchi  usul,  doimiy  yashaydigan  aholining  oqova  suvlari  keladi  deb  qarash 
asosida  solishtirma  miqdor  maydoni,  yahni  har  bir  kvartal  yoki  uning  qismiga 
proportsional.  Bunda,  uchastka  tarmog’ining  boshlanishiga  hamma  oqova  suv 
miqdori keladi deb taxmin qilinadi.  
     Tarmoqning hisobli uchastkalari deb, oqova suvlarni oqizish tarmog’idagi ikki 
nuqta orasiga aytiladi, undagi hisobli oqova suvlar miqdori shartli o’zgarmas deb 
qabul qilish mumkin. 
     Hisobli oqova suvlar miqdorini aniqlash uchun oqova suvlar miqdorini aniqlash 
kerak. 
-  yo’l  –  yo’lakay,  uchastka  uzunligi  bo’yicha  joylashgan  kvartallarning  yashash 
binolaridan tarmoqni hisobli uchastkasiga keladigan. 
- oldingi, yuqorida joylashgan kvartallardan keladigan. 
- yondan, yon tarmoqdan keladigan. 
-  jamlangan,  sanoat  korxonasi  va  boshqa  obhektlardan  tarmoqni  hisobli 
uchastkasiga keladigan. 

---

     Har  bir  kvartaldagi  oqova  suv  miqdori  aniqlangandan  keyin  har  bir 
uchastkadagi hisobli oqova suv miqdorini aniqlash qiyin emas. 
     Agar  kanalizatsiyalanayotgan  obhektning  manbalarga  bo’linishini  hisobga 
olsak,  nasos  shahobchasi  yordamida  shaharni  umumiy  tarmog’iga  oqova  suvlar 
yuboriladi, unda bu suvlar miqdori quyidagicha, yahni qiymati bo’yicha jamlangan 
o’zgarmas deb qabul qilinadi. 
     Yo’l - yo’lakay miqdor o’zgaruvchandir, uchastkani boshida noldan uchastkani 
oxirida  tuliq  o’z  qiymatiga  o’sadigan,  oldingi  uchastkani  boshiga  yon  va 
jamlanganlar miqdori hamma hisobli uchastka uchun o’zgarmasdir. Hisoblashlarni 
soddalashtirish  uchun  shartli  hisoblanadi,  yahni  yo’l  -  yo’lakay  miqdor  yashash 
binolaridan uchastka boshida qo’shiladi; uni qiymatini aniqlashda, yahni u kvartal 
maydoniga yoki oqova suvlarni oqizish qilinayotgan maydonga proportsional.