Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquqning regulyativ funksiyasi

 jamiyat a’zolarining yurish-turi-

shi va xulq-atvorining ijobiy, barchaga maqbul qoidalarini o‘rnatish, ijtimoiy 

munosabatlarni yuridik tashkil etish, kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy aloqalarni 

uyg‘unlashtirish va barqarorlashtirishdan iborat. Bu funksiya doirasida huquqiy 

Huquq funksiyalari 

tushunchasi va 

turlari

3-§.

---

192

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

ta’sirning yana ikki – 

regulyativ-statik

 va 

regulyativ-dinamik

 huquqiy funksi-

yalar yo‘nalishi haqida so‘z yuritish mumkin.

Huquqning regulyativ-statik, ya’ni tartibga soluvchi – statik funk-

siyasi

 deganda, huquqning ijtimoiy munosabatlar, ularning holati va erishil-

gan darajasini mustahkamlash hamda barqarorlashtirishga qaratilgan ta’siri 

tushuniladi. Ijtimoiy munosabatlarning u yoki bu huquqiy institutlar shaklida 

mustahkamlanishi huquqiy tartibga solish maqsadlaridan biridir. Ushbu funk-

siya turli subyektlarning huquqiy maqomini belgilashda, masalan, inson va 

fuqaroning asosiy huquq va erkinliklarini mustahkamlash, davlat organlari va 

mansabdor shaxslarning vakolatlarini, jismoniy va yuridik shaxslarning huquq-

dorligini belgilashda namoyon bo‘ladi. 

Huquqning mazkur funksiyasida uning tabiati nihoyatda yaqqol aks etadi. 

Zero, fuqarolar va tashkilotlarga huquqiy vakolatlar beriladi, ular shu vakolat-

lar doirasida erkin, o‘zlari istagancha faoliyat yuritadilar. Bu chegara qanchalik 

kengaysa, insonlar shunchalik erkin harakat qiladilar.

Tartibga soluvchi – statik funksiya vakolat beruvchi va man etuvchi 

normalar orqali amalga oshadi, shu bois, ular asosida tarkib topadigan mu-

nosabatlar passiv huquqiy munosabatlar toifasini tashkil etadi. Bunday hol-

larda huquq subyektlari o‘zlari tashabbus ko‘rsatib huquqiy faollik qilishlari 

mumkin.