Agrotexnologiyalar instituti

1- jadval  
Tajribada valeriana o‟simligini sug‟orishning turli  me‟yorida qo‟llash 
sxemasi 
TAJRIBANI DALAGA JOYLANISH SXEMASI 
1 
2 
3 
1 
2 
3 
1 
2 
3 
1 
2 
3 
2
5
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
1
0
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
5 k
un
da 
1 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
2
5
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
1
0
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
5 k
un
da 
1 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
2
5
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
1
0
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
5 k
un
da 
1 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
2
5
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
1
0
 k
u
n
d
a 
1
 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 
5 k
un
da 
1 mar
ta 
su
g‘
ori
ld
i 

---

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
34 
 
 
6. O‟simlikni turlari bo‟yicha tuproqni tayyorlash, urug ekish usuli, ko‟chat 
ekish va joylashtirish. 
 
Tajriba dalasi
 - qishloq xoʻjaligi sohasidagi tajriba muassasasi. Tajriba dalasida 
joyning  tabiiy  va  iqtisodiy  sharoitlarini  hisobga  olgan  holda  dorivor  o‘simliklar 
yetishtirishning  ratsional  usullarini  ishlab  chiqish  maqsadida  dala  tajribalari 
oʻtkaziladi. Tajriba dalasi qishloq xoʻjaligi fanlari rivojlanishida muhim rol oʻynagan. 
dorivor  o‘simliklarning  biologik  va  agrotexnik  xususiyatlarini,  ularni  turli  tabiiy  va 
xoʻjalik sharoitlarida yetishtirish usullarini oʻrganish uchun moʻljallanadi.  
Tajriba  dalasining  tuprogʻi  mazkur  zona  uchun  tipik,  unumdorligi  jihatidan  bir 
xil,  relyefi  tekis,  nishabi  tuproqni  bir  tekisda  namlashga  imkon  beradigan  darajada 
boʻlishi tajriba natijalarining anikligini taʼminlaydi. Tajriba dalasi uchun soʻnggi 3—4 
yil davomida har yili bir xil ekin ekilgan, oʻgit solish, tuproqqa ishlov berishda yagona 
sistema qoʻllanilgan yerlar tanlanadi va h.k. Maydondagi paykallarning kattakichikligi 
va tajriba takroriyligi dala tajribasining aniqligiga taʼsir koʻrsatadi.  
Tajribalar  muayyan  sondagi  variantlardan  iborat  boʻlgan  maʼlum  bir  sxema 
boʻyicha bajariladi. Tajriba kichik paykallarda oʻtkazilsa va juda aniq natijalar olish 
zarur  boʻlsa,  tajriba  6  martagacha  takrorlanadi  (mas.,  Davlat  nav  sinovida  50  m2 
kattalikdagi  paykallarda).  Paykal  taxminan  100  m2  gacha  kattalashtirib  borilganda 
tajriba aniqligi ortib boradi, ularni yanada kattalashtirish tajriba anikligini pasaytiradi.  
Alohida  alohida  ishlov  berishni  talab  qilmaydigan  paykallarda  agrotexnika 
tajribalarining  asosiy  qismi  kattaligi  50—200  m2  keladigan  paykallarda  oʻtkaziladi. 
Mashina va qurollarni alohida alohida ishlatishni talab etadigan tuproqqa ishlov berish 
usullari  yoki  boshqa  agrotexnika  tadbirlarini  sinab  ko‘rihda  har  bir  paykal  300  va, 
hatto, 1000 m2 gacha kattalashtiriladi.  
Tajriba dalasida oʻsimliklar hosilini miqdor va sifat jihatidan hisobga olib borish 
shart, bu esa dala sharoitlarida hosilning oʻrganilayotgan shu usullariga qay darajada 
bogʻlikligini anikdashga yordam beradi. 
Dorivor  o‘simliklar  yetishtirish  dala  tajribasi  o‘tkazilganda  esa  tajriba 
maydonchasi sathi kattaroq, ya‘ni 100 dan 3000 kv.m gacha bo‘lishi mumkin. YAna 
shu  zona  uchun  xos  bo‘lgan  agrotexnik  va  mexanizatsiya  ishlarini  ta‘minlashiga 
e‘tibor bsriladi. 
Umuman tajriba maydonchasining sathi bu konkret aniq bir holat bo‘lmasdan, u 
tajriba vazifasi tuproq sharoiti, ekish usullari ekinlarni parvarish qilish usullari, hosilni 
yig‘ish va boshqalarga qarab u yoki bu miqdorda o‘zgarib turishi mumkin. 
Hosil  maydonchalari  -  tajriba  maydonchalarini  ajratib  turish  uchun  yonbosh  va 
ztaklardan  himoya  maydonchalari  ajritiladi.  YOnbosh  himoya  maydonchalarining 
kengligi  0,5-1,5  m  bo‘ladi.  Ba‘zi  hollarda  masalan  sug‘orish  yoki
 
gerbitsidlar  bilan 
o‘tkazilgan tajribalarda esa ularning kengligi 2-3 m qilib belgilanadi. 
IV-
QAYTARIQ 
III-
QAYTARIQ 
II-
QAYTARIQ 
I-
QAYTARIQ 

---