Agrotexnologiyalar instituti

O„simliklarni turli geografik (zonalarda) rayonlarda o„suvchi botqoq ledumini 
tarkibidagi efir moylarini miqdori 
O‗simliklarni zona va rayonlari 
Efir moyi 
miqdori 
Tundra o‗rmonlari  
SHimoliy taygani ninabargli o‗rmonlari  
O‗rta taygani o‗rmonlari  
Janubiy taygani ninabargli o‗rmonlari  
Kengbargli ninabargli tayga o‗rmonlari  
Kengbargli o‗rmonlar 
SHimoliy rayon (60
o
 shimoliy kenglik) 
O‗rta rayon (56
o
-60
o
 shimoliy kenglik) 
Janubiy rayon (56
o
 dan janubdagi)  
0,52 
0,95 
1,90 
1,61 
1,50 
1,18 
1,17 
1,61 
1,25 
 
Ma‘lumki ko‗plab dorivor o‗simliklardagi kimyoviy tarkib o‗zgaruvchanligi, bir 
arealni  har  xil  joylarida  ham  kuzatiladi.  U  o‗simliklarni  morfologik  belgilarida  farq 
sezilmaydi.  Bunday  hollarda  ―Xemoras‖  tushunchasi,  ya‘ni  bir  xil  o‗simlikni,  bir 
joyda  guruh  bo‗lib  o‗sadiganlarini  aniq  areali  bo‗lib,  ularni  kimyoviy  tarkibi 
boshqacha  bo‗lishi  bilan  farqlanadi.  Bir  areal  ichida  o‗suvchi  botqoq  ledumini  3  ta 
xemorasga (1,2,3) bo‗linishi mumkin, ular bir-biridan efir moyini miqdori va undagi 
ledolni miqdori bo‗yicha farq qiladi (jadval 5). 
Jadvaldagi  1  chi  va  2  chi  xemoraslarda  efir  moyni  ko‗pligi,  ammo  ledolni 
miqdori 2 chi xemorasda kamligi ko‗rinib turibdi. 3 chi xemorasda esa efir moyi ham 
ledolni miqdori ham kamligi aniqlandi.  

---