Aндижoн машинасозлик институти

5.1. Asosiy uzatmani loyihalash 

 

Asosiy  uzatmani  loyihalash  uchun  shu  asosiy  uzatma  o’rnatilishi 

mo’ljallanayotgan  avtomobil  turi,  avtomobilning  texnik  xarakteristikasi 

(avtomobilning  massasi,  tezligi,  dvigatelning  maksimal  burovchi  momenti  va  b.), 

avtomobilning ekspluatatsiya sharoiti kabi ma’lumotlar ma’lum bo’lishi kerak. Shu 

ma’lumotlar asosida loyiha uchun texnik topshiriq ishlab chiqiladi. Texnik topshiri 

tarkibida asosiy parametrlar 5.1-jadvalga kiritiladi. 

5.1-jadval 

№ 

Parametrlar 

O’lcov birligi 

1 

Avtomobilning turi 

 

2 

Avtomobilning to’la massasi 

 

---

- 24 - 

3 

To’la massaning o’qlarga taqsimlanishi 

 

4 

Avtomobilning maksimal tezligi 

 

5 

Dvigatelning maksimal burovchi momenti 

 

6 

Dvigatelning maksimal aylanishlar soni 

 

7 

Yetakchi g’ildirak radiusi 

 

8 

Yo’lning ilashish koeffitsienti 

 

9 

Asosiy uzatmaning resursi 

 

10 

Yetakchi ko’prikka to’g’ri keladigan avtomobil massasi 

 

 

Asosiy uzatmani loyiha hisobida ba’zi parametrlarni ma’lumotlar bazasidan 

yoki prototip avtomobildan olishga to’g’ri keladi. Asosiy uzatmaning loyiha hisobi 

uchun tanlab olinadigan asosiy parametrlar 5.2-jadvalga kiritiladi. 

5.2-jadval 

№ 

Parametrlar 

O’lcov birligi 

1 

Asosiy uzatmaning turi 

 

2 

Shesternya va tishli g’ildirak turi 

 

3 

Podshipniklar turi va soni 

 

4 

Asosiy  uzatma  asosiy  detallarining  materiallari  (val, 

shesternya va tishli gildirak) 

 

 

Asosiy  uzatmaning  loyiha  hisobi  uchun  zarur  bo’lgan  barcha  parametrlar 

ma’lum  bo’lgach,  asosiy  uzatmadagi  yuklanishlar  va  ular  asosida  asosiy  uzatma 

asosiy  detallarining  kuchlanishlari  (5.3-jadval)  aniqlanadi  hamda  ruxsat  etilgan 

kuchlanishlar bilan solishtiriladi. 

-

 

Agar  aniqlangan  kuchlanishlar  me’yorida  bo’lsa,  asosiy  uzatmaning 

prinsipial sxemasi masshtabda chiziladi va xulosa qilinadi. 

-

 

Agar  aniqlangan  kuchlanishlar  me’yoridn  yuqori  bo’lsa,  ularning 

miqdoriga moslab detallarning o’lchamlari va materiallari qayta tanlanadi, 

asosiy  uzatmaning  prinsipial  sxemasi  masshtabda  chiziladi  va  xulosa 

qilinadi. 

---

- 25 - 

 

5.3-jadval 

№ 

Parametrlar 

O’lcov birligi 

1 

Asosiy uzatmaning uzatishlar soni 

 

2 

Shesternya va tishli g’ildiraklar o’lchamlari 

 

3 

Asosiy uzatmadagi yuklanishlar 

 

4 

Asosiy  uzatma  asosiy  detallarning  kuchlanishi  (val, 

shesternya va tishli g’ildirak 

 

5 

Podshipniklar resursi