Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 241-moddasi  2-qismida 

ko‘rsatilgan shartlarning mavjudligida jinoyat haqida xabar bermaganlik 

uchun javobgarlikka tortilishi mumkin. Agar bajaruvchi jinoyatni 

oxirigacha  yetkazishdan bosh tortsa yoki o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holda 

bajara olmasa va harakatni sodir etsa, ishtirokchilarning harakatini 

kvalifikatsiya qilish qiyinlashadi. Bunday holda tashkilotchi, dalolatchi, 

yordamchi tashkilotchilik, dalolatchilik, yordamchilikka suiqasd qilganlik 

uchun javobgar bo‘ladilar. 

Maxsus  subyektli jinoyatlarda ishtirokchilikni kvalifikatsiya qilish 

masalasi ham alohida ko‘rib chiqishni talab etadi. Afsuski, ushbu masala 

hali to‘liq hal qilinmagan. Shuning uchun mazkur vaziyatda O‘zbekiston 

Respublikasining jinoyat-huquqiy doktrinasi va sud-tergov amaliyotiga 

tayanish darkor. Ularni tahlil qilishdan shu narsa kelib chiqadiki, maxsus 

subyekt  belgilariga mos kelmaydigan shaxslar tegishli jinoyatni bevosita 

bajaruvchilar ham,  birgalikda bajaruvchilar ham bo‘lishlari mumkin emas, 

ularning maxsus subyektli jinoyatni sodir etishdagi ishtiroki faqat 

335 

 

---

tashkilotchilik faoliyatida, dalolatchilik yoki yordamchilikda namoyon 

bo‘lishi mumkin. Xususan, agar JK Maxsus qismining tegishli moddasida 

maxsus ko‘rsatilgan jinoyat subyekti  bo‘lmagan shaxs bevosita ushbu 

jinoyatni sodir etgan bo‘lsa,  ya’ni amalda to‘liq yoki qisman uning 

obyektiv tomonini bajargan bo‘lsa, bu shaxs mazkur jinoyat uchun JK 28-

moddasining tegishli qismiga havola qilingan holda jinoiy javobgarlikka 

tortilishi shart.  

Shuni nazarda tutish kerakki, maxsus subyektli jinoyatda 

ishtirokchilik vaziyatini shaxs jinoiy javobgarlik yoshiga yetmagan yoki 

aqli noraso bo‘lgan holatlardan ajrata bilish zarur. Ko‘rsatilgan ikki 

holatda ishtirokchilik haqida emas, balki bilvosita (vositachi) bajaruvchilik 

haqida gap ketadi.