|
“Ijtimoiy pedogog", “Ijtimoiy ishchi" va “Ijtimoiy
ish buyicha mutaxassis
”.
Rossiyada «ijtimoiy ish» kasbiga dastlabki yoMni ochgan
mutaxassislar ijtimoiy pedagoglar edi. Bu, avvalo, shuning uchun
ham tabiiyki, har qanday ijtimoiy xizmatchi kasbiy vakolatliligi
asosini axloqiy, psixologik, pedagogik xususiyatlar tashkii etadi.
M am lakatda XX asrdagi ijtimoiy ish taraqqiyotida (V.G.
Bocharovaga ko'ra) uch bosqich farqlanadi:
1) 60-yillar;
2) 70-80-yillar;
3) 8 0 -y illa r-h o z irg i davr.
1-bosqich -
60-yillar tajriba to'plash, izlanish, ijtimoiy-
pedagogik am aliyotda sotsiumdagi tarbiyaviy ishni tashkii etishga
maxsus yo'naltirilgan xizm atchilar toifasi (m aktabda sinfdan
tashqari va maktabdan tashqari ish tashkilotchisi, maktabdan
tashqari m uassasalar xizm atchilarining turli toifalari, boshqa
idoralar: madaniyat, sport, uy-joy kommunal va ijtimoiy ta ’minot,
huquqni m uhofaza qiluvchi organlar, kasaba uyushmalari tizimida,
yotoqxonalarda va boshqa muassasalarda ishlaydigan) tashkilotchi-
pedagog va tarbiyachilar shakllanishi davri edi.
2-bosqich -
70-80-yillar davom ida ijtimoiy ehtiyoj, ijtimoiy ish,-
ijtimoiy tarbiyadagi ilg 'o r tajribalar muam m oni yechish mumkin
boMgan yangi sifat bosqichiga olib chiqdi. M am lakatda turli
majmualar: ijtimoiy-pedagogik, ta ’limiy-madaniy, jism oniy tarbiya-
sogMomlashtirish, qishloq maktab-majmualari v a boshqalar tarmogM
rivojlana boshladi. Pedagogika fanida bu davr tadqiqotchilam ing
319
ijtimoiy pedagogika m uam m olariga bo‘lgan e ’tiborining kuchayishi
bilan xususiyatlidir.
Biroq ijtim oiy ishning rivojiga uning tashkiliy, kadrlar, moddiy-
texnik va ilm iy-pedagogik tomondan yetarli ta ’minlanmagani
to ‘siqlik qilib turardi. Bu jaray o n yana ijtimoiy siyosat, ijtimoiy
faoliyatning turli sohalari (taMim, sogMiqni saqlash, madaniyat,
sport, ijtimoiy ta ’m inot va boshqalar)ni taqdim qiladigan institutlar
faoliyatining o ‘zaro bogManmagani va funksional pala-partishliklar
tufayli; ikkinchi tom ondan, eng ustuvor va m urakkab soha - oilaviy-
m aishiy m uhitdagi, katta yoshlilar va bolalar turar joyidagi ijtimoiy
ish to ‘g ‘risida shaklangan an ’naviy tasavvurlar, «jek» pedagogikasi
tufayli
qiyinlashib
borardi.
Ijtimoiy
xizm atlam ing
m axsus
tayyorlangan m utaxassislar bilan ta’minlanmaganligi boshqa bir
qator kasblar (ayniqsa, m aktablardagi pedagogik kadrlam ing) o 'z ig a
xos boMmagan flinksiyalar bilan shug'ullanishiga olib keldi. Bu
ijtimoiy ishning sam aradorligi, ta’lim m uassasalarining pedagogik
funksiyalarini bajarishdagi v a ayniqsa, bolalam ing m uloqot va
kattalar bilan m unosabatlar m uhiti boMgan oila pedagogik ta ’limida
salbiy iz qoldirdi.
Sotsiumdagi ish oilani ijtim oiy faoliyatdan, ijtimoiy tarbiyadan
begonalashtirish, uning funksiyalarini turli davlat tuzilm alariga olib
berishga intilish, bu sohaga m aktab usullarini ko'chirishga urinishlar
tufayli cheklanar edi. T adbirlar pedagogikasi»ga aylanib qolgan
m aktab usullari ochiq muhitdagi bolalar va ularning m ikroijtim oiy
iqlimi intilishlari, ehtiyojlari, imkoniyatlarini yetarli darajada
hisobga olm as; ijtim oiy yordam mazm uni shakllari va usullarining
muayyan adressizligi, bu shakl va usullam ing ko‘pincha tasodifiy
om illar bilan belgilanishi shaxsga yo'naltirilm agan edi.
Tibbiy ijtimoiy xodim larning yo‘qligi tufayli sogMiqni saqlash
tizim ida ham m urakkab vaziyat vujudga keldi, ularning vazifalarini
qism an v a nokasbiy darajada odam larni davolashi lozim boMgan
m utaxassis-vrachlar bajara boshladi.
Deviant (noijtim oiy) xulq-atvorli o ‘sm irlar v a «xatar guruhi»ga
m ansub oilalar bilan ijtim oiy ish m asalalari mutaxassis ijtimoiy
xizm atchilar yo‘qligi tufayli uzoq davr davom ida m ilitsiya organlari
zim m asiga yuklandi.
320
Nogironlar, qariyalar, ijtimoiy muhofazaga qattiq muhtoj
boMgan odam larning boshqa toifalari bilan olib boriladigan ijtimoiy
ish tizimi toMiq emas edi.
Biroq, qiyinchiliklar va ziddiyatlarga qaramasdan, bu bosqich
ijtimoiy-pedagogik am aliyot va ijtimoiy ish sohasining boshqa
tarmoqlari intensiv rivojlanishi bilan xususiyatlanadi. Turli idoralar
faoliyatini
integratsiyalash,
idoralararo
asosda
ijtimoiy
ish
mazmunini muvofiqlashtirish, turli idoralarga tegishli m uassasalar
o ‘zaro ta’siri xususiyatlarini o ‘zgartirish singari tam oyillar ko‘zga
tashlana boshladi.
Jamiyatdagi chuqur inqiroz oilalar, aholi guruhlari katta qismi-
ning ijtimoiy qashshoqligini ochib qo'ydi va keskin kuchaytirdi, har
bir shaxs manfaatlari va huquqlarining kafolati boMgan jam iyatni
iqtisodiy va m a’naviy-axloqiy jihatdan tubdan sogMomlashtirish
yoMlarini izlab topishni birinchi masala qilib qo‘ydi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
