Ijtimoiyish

1 1.A.Karim ov. A dolatli jam iyat sari. Т .: «O 'zbekiston».  199 8 -y il,  113-bet.

15 3

---

Q adim gi  va  o ‘rta  asrlardagi  tarix iy   m anbalar  va  m utafak- 

kirlarning  a d o la t  g ‘oyasinining  tahlili  shuni  k o 'rsatad ik i,  ushbu 

tushuncha  turli  davrlarda  turlicha  talqin  qilingan.  Lekin  ikkinchi 

tom ondan,  a d o la t um um insoniy xususiyatga eg a  boMish  bilan  birga, 

uning  m illiy jih a ti  ham   m avjud.  U ning  m uayyan  m illatda  nam oyon 

boMishi  shu  x alq n in g   turm ush  tarzi,  urf-odati,  m arosim lari  va 

udum lari bilan cham barchas bogMiqdir.

T arixiy  m anbalarda  A m ir  T em urning  adolatn in g   siyosiy- 

huquqiy jih a tla rig a  e ’tib o r berganligi ta 'k id lan ad i.

A m ir  T e m u r  fuqarolarga  m unosabatda  boMishda,  davlatni 

boshqarishda ad o lat v a  insofni asosiy m ezon q ilib  oladi.

«A dolat  v a   in s o f bilan  tangrini  yaratgan  bandalarini  o ‘zim dan 

rozi  qildim .  G un o h k o rg a  ham ,  begunohga  ham   rahm   qilib, 

haqqoniyat  y u zasid an   hukm   chiqardim .  X ayr-ehson  ishlarim   bilan 

od am lar ko‘nglidan jo y  oldim », -  deydi A m ir Tem ur.

«T em ur  tuzu k lari» d a  ilgari  surilgan  fikrlardan  biri  bu  —  A m ir 

T em urning ja m iy a td a   fuqarolam i,  ularning  qaysi  toifa  v a   tabaqaga 

m ansubligidan q a t’iy  nazar,  ularni  axloqiy va  huquqiy jih a td a n  teng 

hisoblashidir.

A m ir  T e m u r  adolat  deganda,  m am lakatdagi  fuqarolam i  birdek 

k o ‘rishini,  ishlarga  qarab  bir  xil  baholashni,  jam iyatdagi  turli 

tabaqalarni,  lavozim idan  q at’i  nazar,  hurm atini  jo y ig a   q o ‘yishni, 

boy  v a   k am b ag ‘a lg a  birdek  m unosabatda  boMishni,  huquqini 

paym ol  qilm aslikni tushungan1.

A m ir  T em u r  davlatni  boshqarishda  adolat.  in s o f va  haqiqatga 

tayanib  ish k o 'rg a n , «K uch -  adolatda» ek an lig ig a am in boMgan.

S hunday  qilib ,  m am lakatning  farovonligi,  uning  taraq q iy  etishi, 

hokim iyatning 

m ustahkam ligi 

va 

m ustaqilligi, 

ilm -fan 

va 

m adaniyatning  yuksalishi,  jab r-zu lm   va  yom onliklarga  qarshi 

kurashida ad o lat aso siy  m ezon boMib  ish  qilgan.

A lish er  N a v o iy   va  uning  zam ondoshlarining  adolat  to ‘g ‘ri- 

sidagi  qarashlari  m uhim   aham iyatga  ega.  A yniqsa,  A lisher N avoiy 

adolatni  k ishilararo  m unosabatdagi  va  ja m iy atd ag i  aham iyatini 

ch u q u r anglab etdi.