K arim a q osim ova

duoyi salom
  (insho)  yozish  bilan  tugallangan.  Bola 
duoyi salom
  yozishni 
bilsa,  „xati  chiqqan"  hisoblangan.
Yozuvni  o'rgatish  va  husnixat  m ashq  qildirishda  „
M u fra d o t“
 
kitobidan  foydalanilgan.  Bu  kitobchada  h ar  uchala  m ashq  turi,  b a ’zi 
nashrlarda  esa  insho  nam unalari  berilgan.
Eski  m aktabda  yozuvga  o'rg atish nin g   bird an-b ir  yo'li  ko'ch irib  
yozuv  —  nusxa  ko'chirish  hisoblangan,  natijada  bolada  yozm a  nutq 
ko'nikm asi  hosil  qilinm agan.  Bu  m ashq  bolani juda  zeriktirgan,  hech 
o'ylanm asdan  yozishga  odatlantirgan.  M aktabxonada  ijodiy  ko'chirib 
yozuv  m ashqlarining,  shuningdek,  boshqa  usullarning  qo 'llan ilm a- 
ganligi  orqasida  bola  chiroyli  k o'chirib  yozish  ko'nikm asini  hosil 
qilgan  bo'lsa  ham ,  o 'z   fikrini  yozm a  ifoda  qila  olm agan,  eng  oddiy 
jum lalarni  ham   z o 'r-b a z o 'r  xato  bilan  yozgan.
Eski  m aktablarda,  m adrasalarda  o'zbek  tili  o'qitilm agan,  natijada 
eski  m aktab  bolalarigina  em as,  h atto   m adrasada  bir  necha  yil  u m r 
o'tkazgan  b a ’zi  bolalar  ham   o 'z   ismini  to 'g 'ri  yozishni  bilm aganlar.
A rabchada  to 'g 'ri,  chiroyli  yozuvga  o'rgatish  uchun  xivalik  shoir 
S herm uham m ad  Avazbey  o 'g 'li  M unisning  (17 78-1829)  „Savodi  t a ’­
lim "  kitobidan  foydalanilgan.
R us-tuzem   m aktablarida  o'q ish   va  yozishni  o'rgatish,  odatda,  bir 
vaqtda boshlanib, bir-biriga bog'lab olib borilgan,  har kuni a w a l o'qish, 
keyin  yozuv  darsi  bo'lgan;  o'qish  va  yozish  onglilik  tam oyili  asosida 
o'rgatilgan;  bolalar  qaysi  tovush,  b o 'g 'in ,  so'z  yoki  gapni  o 'q iy o t­
gan  yoki  yozayotganini  aniq  tasavvur  qilgan,  m a’nosiga  tushungan, 
arabcha  harfning  yolg'iz  shaklini  yoxud  biror  harfning  elem entini 
yozayotganligini  ongli  ravishda  bilgan.
R us-tuzem   m aktablarining  o'zb ek ch a  sinfida  ko'chirib  yozishga 
va  diktantga  k o 'p   vaqt  sarf  etilgan.  Bulardan  tashqari.  insho  (turli 
tilxat,  duoyi  salom   va  savdo  ishiga  oid  har  xil  xatlar)  yozishga  ham 
o'rgatilgan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Savod  o‘rgatishda  analitik-sintetik  tovush  metodi
A nalitik-sintetik  (tovush-tarkib)  tovush  m etodiga  K .D .U shinskiy 
asos  solgan.  Bu  m etod  hozirgi  kunga  qadar  ancha  takom illashdi.  Shu 
bois  analitik-sintetik  tovush  m etodining  a n ’anaviy  ham da  shakllanish, 
tashkil  topish jarayonidagi  tam oyillari  quyidagilardan  iborat: