K arim a q osim ova



Download 7,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/522
Sana01.01.2022
Hajmi7,78 Mb.
#304570
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   522
Bog'liq
Ona tili o'qitish metodikasi K Qopsimova, S Matchonov va b

qor,  uyqu,  oq
 
so'zlarini,  g ‘  harfini  tanitish  uch u n  
g'or,  uyg'oq,  to g ‘
  so'zlarini  tan- 
lagan.  M uallif  soddadan  m urakkabga  tam oyiliga  am al  qilib,  alifbe 
davrini  asta-sekin  m urakkablashtira  borgan.  K itobning  alifbe  qismiga, 
asosan,  o'zbek   tilining  lu g 'at  tarkibidagi  so 'zlar  tanlab  olingan.
„U stodi  a w a l“ ning  2-b o'lim i  alifbedan  keyingi  davrdir.  Bu 
b o'lim da  hikoya,  masal  va  50  m aqola  berilgan.  U larning  ayrim larida 
bilim   olish  targ'ib  qilinsa,  boshqalari  tarbiyaviy  m azm unda  bo'lgan.
S.Saidazizov  kitobining  3-b o'lim ini  „Alifboi  Q u r’o n "  deb  atagan 
va  o 'z   oldiga  bolalarga  ,,Q ur’o n “ ni  tushunib  o'qishga  o'rgatishni  m aq­
sad  qilib  qo'ygan.
U m u m an ,  tovush  m etodi  M arkaziy  Osiyoga  ikki  m anbadan 
yoyilgan:
1.  R us-tuzem   m aktablari  ruscha sinflarida xat-savod  tovush  m etodi
www.ziyouz.com kutubxonasi


bilan  o ‘rgatilar edi.  O 'zbekch a  sin f m uallim lari  tovush  m etodi  oson  va 
qulayligini  am alda  o ‘z  ko'zlari  bilan  ko'rgan lar  va  asta-sekin  tovush 
m etodini  o 'z   sinflariga  tatbiq  eta  boshlaganlar.
2. 
XIX  asrning oxiridan  boshlab  Rossiyadan  M arkaziy Osiyoga kel­
gan  tata r m uallim lari,  ya’ni jad id lar tovush  m etodida xat-savod o 'rg ata 
boshlagan  edilar,  o radan  k o 'p   o 'tm ay ,  bir qancha  m ahalliy muallimiqx 
ular  kabi  yangi  m aktablar  ochadilar  va  bolalarga  xat-savodni  tovusTi 
m etodi  asosida  o 'rg ata  boshlaydilar.
Shunday  qilib,  O 'rta   Osiyoda  tovush  m etodi  asta-sekin  hijo  m eto - 
dining  o 'rn in i  egallay  boshlagan.
M a’lumki,  tovush  m etodi  bilan  xat-savod  o'rgatishga  Rossiyada 
K .D .U sh in sk iy   asos  solib,  u  sintetik  tovush  m etodini  q a t’iy  him oya 
qilgan.
Tovush  m eiodi  bilan  savod  o'rgatilganda,  so 'zn in g   eng  kichik 
bo'lagi,  ya'ni  nutq  tovushlari  asos  qilib  olinadi.  S o 'zning  m a ’nosini 
o'zg artira  oluvchi  har  bir  tovush  yozuvda  h a rf  orqali  ifodalanishi: 
so'zda  tovushlar alm ashinishi,  ortishi  yoki  kamayishi  natijasida boshqa 
bir  yangi  so'z  hosil  bo'lishi  m um kinligi  bolalar  ongiga  yetkaziladi. 
Keyingi  yillarda  ham  xat  savod  tovush  m etodida  o'rgatilm oqda.  A toq­
li  m etodistlar  (S.  P.  Redazubov,  A. I. Voskresenskaya,  K. Qosim ova, 
Y .A bdullayev,  O. Sharafiddinov  va  boshq.)  tovush  m etodida  xat-savod 
o'rgatishni  takom illashtirdilar.
Arab  alilbosida  yozuvni  o ’rgatish  qiyin  bo'lgan.  Bu  alifbodagi  harf­
lar  so'zda  qo'llash  o'rniga  qarab,  har  xil  shaklda  yozilgan,  bu  yozuvni 
o 'r a n i s h n i   qiyinlasluirgan.  Shuning uchun  ko'p  m aktablarda bolalarga 
('■qish  o'rgatilib  yozuv  o'rgatilm agan,  chunki  dom la  va  otinoyilarning 
ko'pchiligi  o 'q ish ni  bilib,  yozishni  bilm agan.
Eski  m aktabda yozish chiziqsiz tekis o q  qog'ozga dastlab y o 'g 'o n ro q  
savag'ich  qalam da  o'rgatilgan;  bolalar yozishni o zroq  o'rganganlaridan 
keyin qam ish  qalam da  ham  yozishgan,  ularga ruchkada yozishga ruxsat 
etilm agan.
Yozishni  o'rgatish  alifbo  tartibida  harflam ing  alohida-aloh ida 
shaklini  yozdirishdan boshlangan.  A w al 
alifax
 yozish o'rgatilgan,  keyin 
o'.xshash  shaklli  harflar  bandlarga  bo'lin ib ,  o'xshash  unsuri  b o 'lm a- 
ganlari  esa  ayrim -ayrim   yozdirilgan.  Ba’zi  d om lalar  ayrim   harflam ing 
elem entlarini  yozishni  ham   alohida  m ashq  qildirganlar.
Shundan  keyin  harflarni  nusxaga  qarab  alifbo  tartibida  katta-katta 
qilib  yozish  (bu 

Download 7,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   522




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish