O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Таҳлил ва натижалар (Analysis аnd results). 
Ўзбек оиласида гендер тенглик – гендер мансублигидан 
қатъи назар, барча жинсдаги кишиларнинг тенг 
ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва имкониятлардир. Тенглик 
дегани аёл ва эркакларнинг бир хил эканлигини эмас, 
балки уларнинг ҳуқуқлари, масъулияти ва имкониятлари, 
уларнинг аёл ёки эркак жинси вакиллари бўлиб 
туғилганларига боғлиқ эмаслигини англатади. Гендер 
тенглиги аёл ва эркакларнинг манфаатлари, эҳтиёжлари ва 
устуворлигини ҳисобга олиб, бунда турли аёллар ва 
эркаклар гуруҳлари турличалиги тан олинади. “Гендер 
тенглиги” термин сифатида юридик мақомни 1995 йил 
Пекин конференциясидан сўнг олиб, эркак ва аёл 
ижтимоий тенглик ҳолати бутун дунё вакиллари 
томонидан 
тасдиқланди. 
Гендер 
тенглигининг 
тамойиллари қуйидагилар саналади: 1. Тенг ҳуқуқлилик. 
2. Тенг жавобгарлик. 3. Тенг имконият. 4. Ўзаро 
ҳамкорлик.
Гендер тенглигига эришиш узоқ давомли жараён 
бўлиб, у жамият ҳаётининг барча жабҳаларини қамраб 
олади ва давлат органлари, фуқаролик жамияти ҳамда ҳар 
бир одамнинг биргаликдаги саъй-ҳаракатига боғлиқдир. 
Жаҳон амалиёти шуни кўрсатадики, гендер тенглигига 
асрлар давомида шаклланган анъаналар, урф-одатлар, 
дин, хотин-қизлар мавқеига оид эскича ёндашувлар, 
стереотиплар ва ҳоказолар катта таъсир кўрсатади. Дунёда 
гендер тенгсизлик ҳақида фактлар Европа Иттифоқида 15 
ёшдан бошлаб, 45-55% аёллар жинсий тазйиққа учраган. 
Бу ҳақида European Union Agency for Fundamental Rights 
Европа агентлигининг ҳисоботида қайд этилган[4].
БМТнинг Гиёҳвандлик ва жиноятчиликка қарши 
кураш Департаменти томонидан ўтказилган Умумжаҳон 
одам савдоси муаммосини тадқиқоти маълумотларига 
кўра, одам савдоси қурбонига айланган 10 та одамдан 7 
таси аёллар ва қизлардир. Уларнинг 3/4 жинсий 
эксплуатация мақсадида сотилади. 

Бутунжаҳон 
иқтисодий форумнинг маълумотларига кўра, Жаҳонда 
60% мамлакатларда аёллар эркаклар билан тенг молиявий 
хизматлар, 42% мамлакатларда эса ерга эгалик қилиш 
ҳуқуқига эгадир. Айнан мана шундай статистик 
маълумотлар, барча давлатлар алоҳида гендер сиёсатини 
юритиш заруратини асослайди ва халқаро ҳамжамият 
шунга доир талабларини қўйиб келмоқда[5].
“Ўзбек оиласида гендер тенглик муаммолари”ни 
бартатараф этишда қуйидагилар муҳим аҳамият касб 
этади:
гендер сиёсати амалга оширилишини таъминлашга 
доир вақтинчалик махсус чоралар – жинсларнинг 
тенгсизлигини 
бартараф 
этиш, 
хотин-қизлар 
ва 
эркакларнинг ҳақиқий ёки асос бўладиган тенглигини 
таъминлаш бўйича аниқ мақсадларга эришиш учун давлат 
органлари томонидан кўриладиган ҳуқуқий, ташкилий 
ҳамда институциявий хусусиятга эга чора-тадбирлар;
гендер – хотин-қизлар ва эркаклар ўртасидаги 
муносабатларнинг жамият ҳаёти ва фаолиятининг барча 
соҳаларида, шу жумладан сиёсат, иқтисодиёт, ҳуқуқ, 
мафкура ва маданият, таълим ҳамда илм-фан соҳаларида 
намоён бўладиган ижтимоий жиҳати. 

---