Lecture №8. Cnc machines

Sonli dastur bilan boshqariladigan frezerlik dastgohlarining 

texnologik imkoniyatlari. 

Tokarlik  dastgohlaridan  farqli  o`laroq  sonli  dastur  bilan 

boshqariladigan  frezalash  dastgohlari  dastaki  boshqariladigan 

universal  modellari  bazasida  qurilgan.  Original  joylash  va  asboblar 

magazinini  maxsus  frezalash  dastgohlari  aloxida  ishlov  beruvchi 

markazlar  guruxini  tashkil  qilgan.  Sonli  dastur  bilan  boshqariladigan 

dastgohlari  konstruksiyasiga  bazaviy  modeliga  nisbatan  prinsipial 

o`zgartirishlar kiritilgan, ular dastur bilan boshqarish imkoniyatlaridan 

unumli  foydalanishga  imkon  beradi.  Surishning  kinematik  zanjirida 

aniq, muftsiz tishli uzatmalar va vintli soqqali juorliklar qo`llaniladi. 

Sonli  dastur  bilan  boshqariladigan  dastgohlari  ba’zi  bir  aloxida 

uzellarining  bikrligi  bazaviy  modellarning  shunga  o`xshash 

uzellarining  bikirligidan  ancha  yuqori  bo`ladi.  Buning  barchasi 

dastgoxni yanada yuqori aniqlikda va unumdorli bo`lishini ta’minlaydi. 

---

Zamonaviy frezalash dastgoxlari chiziqli-aylanali interpolyatorli 

konturli tizimli sonli dastur bilan boshqariladigan bilan kurollanadi, bu 

uch va undan ortik koordinatal bo`yicha boshqarishni ta’minlaydi. 

Ko`pchilik  sonli  dastur  bilan  boshqariladigan  frezalash 

dastgohlari bir vaqtning uzida uchta koordinata bo`yicha boshqariladi. 

Shuning o`zi tayorlashini xajmiy ishlov berishga qifoya, lekin bunday 

boshqarish  xar  doim  xam  kesishning  optimal  sharoitini  va  ishlov 

berishning yuqori unumdorligini ta’minlay olmaydi. 

Ko`p koordinatali standart dastgohlar (to`rt, besh va undan xam 

ko`p 

koordinatali) 

ishlov 

beriladigan 

tayorlamalarning 

nomenklaturasiga, kesish sharoiti va tayorlamani qayta o`rnatish uchun 

yordamchi vaqtni kamaytirishga nisbatan keng texnologik imkoniyatga 

ega. Avtomatik ravishda shpindel aylanishlar tezligini o`zgartirish va 

asbobni almashtirish dastgoxning texnologik imkoniyatlarini juda xam 

kengaytiradi. 

Buraluvchi  revolverli  kallak  yoki  asboblar  magazini  yordamida 

asbobni almashtirish amalga oshiriladi. Dumaloq ishchi stolning yoki 

buralish  burchagi  bo`yicha  aniq  indeksatsiyalangan  terilgan  stolning 

mavjudligi bir o`tishda zagatovkaga murakkab ishlov berishga imkon 

beradi. 

Sonli dastur bilan boshqariladigan frezalash dastgohlari turli egri 

chiziqlarning yassi konturlarini avtomatik rejimda ferazalashga, xajmiy 

ferazalashga,  parmalashga,  zenkirlashga  va  yo`nishga  imkon  beradi. 

Ular  konturga  ishlov  berish  aniqligini  (aylananing  geometrik 

---

aniqligidan chetga chiqishini)  0.1 mm oralig`ida, chiziqli o`lchamlar 

olish aniqligini  0.08 mm oralig`ida bo`lishini ta’minlaydi. 

Terilgan dumaloq stolli ayrim dastgohlarda (

6306FZ gorizontal-

ferazalash dastgohi

) o`zaro perpendikulyar va o`zaro parallel sirtlarga 

zagatovkani qayta o`rnatmasdan ishlov berish mumkin, xamda o`qdagi 

aniq teshiklarga ikkala tomonidan yo`nish  mumkin. Bunda ikkala yon 

tomonlarning  o`zaro  perpendikulyarligi  (dumaloq  stolni  aylantirish 

orqali)  500  mm  uzunlikda  0.05  mm  oralig`ida;  yon  sirtining  asosiy 

sirtga nisbatan perpendikulyarligi 500 mm uzunlikda 0.05 mm; ikkala 

tomonidan  yo`nilgan  teshiklarning  o`qdoshligi  500  mm  uzunlikda 

0.05mm ga teng bo`lishini; uzellarining pozitsiyalash aniqligi 500mm 

uzunlikda 0.05 mm va 1600 mm uzunlikda 0.1 mm.ni tashkil etishini 

ta’minlanadi.  Ishlov  berilgan  sirt  g’adir  -  budrligi  R

z

10-20  mkm 

oralig’ida bo`ladi.