Politexnika instituti

sud mustaqilligini to’liq ta‘minlash – eng muhim vazifalarimizdan biri bo’lishi zarur. 
Yana  bir  bor  aytmoqchiman  –  dastlabki  tergovda  davom  etib  kelayotgan  qonun  buzilish 
holatlarini  faqat  va  faqat  sudlarning  haqiqiy  mustaqilligiga  erishish  orqali  bartaraf  etish 
mumkin.
 Bu borada qabul qilgan qonuniy chora-tadbirlarimiz aniq natijalar bera boshladi. Ushbu 
ijobiy o’zgarishlarni Birlashgan Millatlar Tashkilotining sudyalar mustaqilligi bo’yicha maxsus 
vakili Diyego Garsiya-Sayan janoblari ham alohida e‘tirof etdi.
 
Sud islohotlarining ikkinchi davri asosiy xususiyati Prezident SH.Mirziyoyevning 2017 yil 
21 fevraldagi O’zbekiston Respublikasi sud tizimi tuzilmasini tubdan takomillashtirish va faoliyati 
samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to’g’risidagi farmoni asosida amalga oshirilmoqda.
 
Mazkur  farmon  asosida  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  va  Oliy  xo’jalik  sudi 
birlashtirilib,  fuqarolik,  jinoiy,  ma‘muriy  va  iqtisodiy  sud  ish  yurituvi  sohasidagi  sud 
hokimiyatining yagona oliy organi
 
– O’zbekiston Respublikasi Oliy sudi tashkil etildi. O’zbekiston Respublikasi Oliy sudi Harbiy 
hay‘ati,  O’zbekiston  Respublikasi  Harbiy  sudi,  okrug  va  hududiy  harbiy  sudlar  shtat  birliklari 
O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari tarkibidan O’zbekiston Respublikasi Oliy sudi tizimiga 
o’tkazildi.
 
O’tgan 3 yilda 1 ming 989 nafar, 2019 yilning o’zida 859 nafar fuqaroga nisbatan oqlov 
hukmi chiqarildi. Shuningdek, 2019 yilda 3 ming 81 nafar shaxs sud zalidan ozod qilingan bo’lsa, 
2 ming 623 nafar fuqaroga asossiz qo’yilgan moddalar ayblovdan chiqarildi va o’zgartirildi.
 
Sudyalarimizning  adolatni  va  qonun  ustuvorligini  ta‘minlash  borasida  oqlov  hukmlarini 
chiqarayotgani,  hech  shubhasiz,  sud-huquq  sohasidagi  eng  katta  yutug’imizdir.  Men,  Prezident 
sifatida,  sudyalarning  bunday  jasorati  va  qat‘iyatini  bundan  keyin  ham  to’liq  qo’llab-
quvvatlayman.
 
Endi  sud  orqali  insonlarning  huquqi  tiklanganini  e‘tirof  etish  bilan  cheklanib  qolmasdan, 
nima sababdan sudgacha bo’lgan tergov jarayonida inson huquq va erkinliklari buzilgan, degan 
savolni ham ko’ndalang qo’yadigan, tazyiqlar uchun javob beradigan vaqt keldi.
 
Eski  tuzumdan  qolgan  va  hanuz  davom  etayotgan  sud  qarorlarini  prokuratura  tomonidan 
chaqirib  olib,  o’rganish  amaliyotini  cheklash  lozim.  Endi  faqat  ish  yuzasidan  shikoyat  kelib 
tushgan holdagina prokuror sud qarorini olib o’rganishi mumkin.
 
Sud raislari tomonidan  sudyalarning faoliyatini baholash va ularga nisbatan  intizomiy  ish 
qo’zg’atish bo’yicha vakolatlarni qayta ko’rib chiqish kerak. 
Davlat idoralari mansabdorlari shuni 
chuqur  anglab  olsinlar:  sudlar  mustaqilligini  ta‘minlash  masalasi  bundan  buyon  ham  shaxsan 
Prezidentning qattiq nazoratida bo’ladi. Sud ostonasiga qadam qo’ygan har bir inson, O’zbekistonda 
adolat  hukm  surayotganiga  to’la  ishonch 
hosil  qilishi  kerak.  Aks  holda,  buyuk  nemis  faylasufi 
Immanuil  Kant  aytganidek,  Adolat  yo’qolgan  paytda,  hayotning  qadrini  belgilaydigan  boshqa 
hech narsa qolmaydi.
 

---

81 
Bu  haqiqatni  hech  qachon  unutmasligimiz  kerak.  O’zbekistonda  sudyalar  qonunlarning 
tolmas himoyachilari, adolatning mustahkam ustunlari bo’lishi lozim.
 
Oliy  sud,  Sudyalar  oliy  kengashi,  Adliya  vazirligi  uch  oy  muddatda  yuqorida  bildirilgan 
takliflarni amaliyotga joriy etishni nazarda tutadigan, qonun loyihasini kiritsin.
 
Ikkinchidan, sud-huquq sohasiga doir asosiy qonun va kodekslar bundan deyarli 20-25 yil 
oldin qabul qilingan bo’lib, hozirgi davr talablariga javob bermaydi.
 
Shu  sababli  parlament  yaqin  yillarda  Fuqarolik,  Jinoyat,  Jinoyat-protsessual,  Jinoyat-ijro, 
Ma‘muriy javobgarlik to’g’risidagi kodekslarni yangitdan qabul qilishi maqsadga muvofiqdir. Bu 
borada,  avvalo,  tergov  va  sud  amaliyotiga  inson  huquqlari  sohasidagi  ilg’or  standartlarni  joriy 
etishga alohida e‘tibor qaratish kerak.
 
2017 yil 13 iyun kuni Prezidentimiz SH.Mirziyoyev Sud organlari xodimlari bilan uchrashuv 
o’tkazib  nutq  so’zladi  (Qonun  va  adolat  ustuvorligini  ta‘minlash  –  barcha  ezgu  maqsadlarimizga 
erishishning  eng  muhim  sharti).  Ma‘ruzada  sohani  isloh  qilish  borasida  qator  vazifalar  belgilandi. 
Mazkur  islohotlar  Prezidentimizning  O’zbekiston  Respublikasi  sud  tizimi  tuzilmasini  tubdan 
takomillashtirish  va  faoliyati  samaradorligini  oshirish  chora-tadbirlari  to’g’risidagi  (2017  yil  21 
fevral),  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  huzuridagi  Sudlar  faoliyatini  ta‘minlash  departamenti 
ishini tashkil etish to’g’risidagi (2017 yil 10 aprel), O’zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashini 
shakllantirish  to’g’risidagi  (2017  yil  10  aprel),  Odil  sudlov  saroyi  kompleksini  tashkil  etish  chora-
tadbirlari  to’g’risidagi  (2017  yil  18  iyul),  Sud-huquq  tizimini  yanada  takomillashtirish  va  sud 
hokimiyati organlariga ishonchni oshirish chora-tadbirlari to’g’risidagi (2018 yil 13 iyul) Farmon va 
Qarorlarida o’z aksini topdi. 
SH.Mirziyoyev Sud tizimini isloh qilish borasida OMga Murojaatnomasida (28.12.2018) quyidagi 
fikrlarni bildirdi:
 
Birinchidan,  sud  hokimiyatining  chinakam  mustaqilligini  ta‘minlash  maqsadida, 
sudyalikka nomzodlarni tanlash va tayinlash tizimini yanada takomillashtirish lozim.
 
Sudyalar korpusini shakllantirish tizimini sud hokimiyatining mustaqilligi prinsipiga to’liq 
moslashtirish, bu jarayonda keng jamoatchilik ishtirokini ta‘minlash zarur.
 
Buning  uchun  tuman,  shahar  va  viloyat  sudi  sudyalarini  tanlash  va  tayinlash  vazifasini 
Sudyalar oliy kengashi to’liq o’z zimmasiga olishi maqsadga muvofiqdir. Bu borada jamoatchilik 
fikri va sudyalarning ular oldida hisobot berish masalasi o’z ifodasini topishi zarur.
 
Sud-huquq tizimida  2017-2020-yillarda 2 ming  600 nafar  fuqaroga nisbatan  oqlov hukmi 
chiqarilib, 2 ming 400 nafar shaxs sud zalidan ozod qilindi, 7 ta sud bosqichi 3 bosqichga keltirilib, 
sud tizimi «bir sud – bir instansiya» tamoyili asosida qayta tashkil etildi.
 
2020-yilning  o’zida  bilib-bilmay  jinoyatga  qo’l  urgan  va  o’z  qilmishidan  pushaymon 
bo’lgan 300 dan ortiq shaxs afv etilib, jazoni o’tash joylaridan ozod qilindi, 200 nafar mahkumning 
jazo  muddatlari  qisqartirildi.  (O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentinig  Konstitutsiyamiz  qabul 
qilinganligining 28 yilligi munosabati bilan bayram tabrigidan.)
 
 
 

---