Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq


-MAVZU. ESTETIKA: ESTETIKANING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI



Download 7,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet404/596
Sana01.01.2022
Hajmi7,04 Mb.
#299388
1   ...   400   401   402   403   404   405   406   407   ...   596
Bog'liq
904c905561308df8123e757d91daf0b330868b1d

16-MAVZU. ESTETIKA: ESTETIKANING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI

  

 



 

  

  



  

243 


 

 

 



Masalan,  Shekspir  asarlarida  fojiali  va  kulgili  tomonlar  shu  qadar  chirmashib  ketganki, 

ularning birini ikkinchisisiz anglash qiyin.  

Fojialilik  muammosi  har  doim,  falsafiy  va  estetik  tafakkur  e’tiborini  o‘ziga  jalb  qilib 

kelgan. Fojialilikda voqeiy hayotning chuqur ziddiyatlari va to‘qnashuvlari hayot va o‘lim, ozodlik 

va zarurat, aql va tuyg‘u, qonun va burch, shaxsiy va ijtimoiy xususiyatlar namoyon bo‘ladi.  

Shekspir  va  Sofokl  asarlari,  Dostoevskiy,  SHoloxov  ro‘mon-lari,  M.SHayxzodaning 

«Jaloliddin Manguberdi», «Mirzo Ulug‘bek» sahna asarlari fojia san’atiga misol bo‘ladi.  

Fojia  san’ati  –  insoniyatning  doimiy  hamrohi.  Inson  o‘z  orzularini  ro‘yobga  chiqarish 

uchun  bir  umr  intiladi,  kurashadi.  Insoniyat  taraqqiyotining  barcha  bosqichlarida  ijtimoiy 

adolatsizliklar,  mu-nosabatlardagi  xilma-xillik,  san’atda  fojiali  ohanglar  tug‘ili-shiga  sabab 

bo‘ladi.  

Kulgililik  kategoriyasida  ham  insonning  voqea-hodisalarga  munosabatlaridan  biri 

ifodalanadi. Kulgili holatlarga faqat insongina kulgi bilan javob beradi. Kulgililik xunuklik bilan 

bog‘lab mushohada qilinadi, xunuklikning o‘zi kulgili emas, balki uning go‘zallik da’vo qilishi va 

o‘zini go‘zallik o‘rniga qo‘yishi kulgilidir.  

Kulgililik boshqa estetik hodisalar singari tashqi va ichki tomonlarni o‘zida birlashtiradi.  

Kulgililikning  ichki  tomoni  –  keng  ma’nodagi  hazil  (yumor) tuyg‘usidir.  Hazil  tuyg‘usi 

shaxsning  tabiiy  va  erkin,  bevosita  idrok  etishi  natijasida  xilma-xil  kulgili,  beo‘xshovliklarni 

ko‘rib, anglab, ularga kulgi bilan javob berish qobiliyatining ifodasidir.  

Kulgi  insonning  ruhini  ko‘taradi.  Kulgililikning  har  xil  ko‘rinishlari  san’atning 

arxitekturadan  boshqa  deyarli  barcha  turlarida  namoyon  bo‘ladi  va  komediyada  o‘zining  to‘la 

estetik  ifodasini  topadi.  Kulgililik  tushunchasi  komik  tushunchadan  kengroqdir.  Komik  voqea 

ijtimoiy  va  estetik  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  hodisadir.  Komediyada  komik  matn  bo‘ladi.  Gogol 

«Komediya uchun qiyshiq burun emas, qiyshiq jon kerak» deydi.  

San’atda kulgilik turlari:  

Latifa – kulgili yoki eng sodda komik voqea.  

Parodiya – hajviy o‘xshatma.  

Satira (mashara) – hayotning salbiy hodisalari ustidan achchiq kulish.  

Yumor  (hazil-hajv),  sarkazm,  lof,  askiya,  karikatura  va  h.k.  san’atda  kulgililik  turlariga 

misol bo‘ladi.  

Kulgililikning  barcha  shakllari  qanchalik  erkin  namoyon  bo‘lish  imkoniyatlariga  ega 

bo‘lib borsa, shunchalik ko‘p ahamiyat kasb etadi. Beozor hazil-hajv tuyg‘usi inson hayotining 

kulgili tomonlari, uning barcha qirra va zarralarini ilg‘ab olish va fahmlash qobiliyatini o‘stirishga 

yordam beradi va u borgan sari shaxsning ma’naviy-ruhiy kamoloti ko‘rsatkichi bo‘lib boraveradi.  




Download 7,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   400   401   402   403   404   405   406   407   ...   596




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish