Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

3 – амалий машғулот 
МАКТАБГАЧА ЁШИДАГИ БОЛАЛАРНИНГ
РИВОЖЛАНИШИ ВА ТАРБИЯСИ 

---

89 
тафаккури жадал ривожланади. Болалик ёши (1-2 ёш) даври бола бир ёшда 
бўлган даврда дастлабки сўзларни айта бошлайди. Бу даврда катталар, асосан, 
оила аъзолари гўдакни тўғри парвариш қилишни йўлга қўйишлари лозим. 
“Бола тушунмас экан” деб, унга бефарқ бўлмасликлари, атроф-муҳитдаги 
буюмларнинг номини тўғри талаффуз қилиб, уларнинг нутқини тўғри 
ривожлантириш учун кенг йўл очишлари керак. Оилада болани тарбиялашда 
ота-она билан бола ўртасида қалбан яқинликка эришиш лозим. Ота-оналар ҳеч 
қачон тарбияни ўз холига ташлаб қўймаслиги, яъни боланинг илк ёшлигидан бу 
жараёнга киришиш талаб этилади. Чунки, бола оилада биринчи ҳаётий 
тажрибани ўрганади, кузатади ва ўзини турли хил вазиятларда қандай тутиш 
кераклигини ўрганади. Бола нимага ўргатилса, уни аниқ, ҳаётий мисоллар 
билан мустаҳкамлаш зарур, яъни бола катталар айтган гапларига амал 
қилишлари, шахсан тарбиянинг самарадорлигини таъминлайди.
Илк ёш гуруҳ (2-3 ёшли (болалар)нинг ривожланиш хусусиятлари). Бу 
давр ўзига хос хусусиятларга эга. Бир ёшдан икки ёшгача бўлган давр 
мобайнида боланинг нутқи ва ўзгалар томонидан айтилган сўзларни тушуниш 
қобилиятлари жадал ривожланган бўлса, 2-3 ёшга келиб, ўзгалар нутқига 
тақлид қилиш жараёни бошланади, бола мусиқа, бадиий сўз таъсирига тез 
берилади. Шунинг учун ҳам худди шу даврдан бошлаб шеърлар айтиш ҳамда 
рақсга тушишни ўргатиш лозим. Уларда катталарга жўр бўлиб қўшиқ айтиш, 
мусиқага мувофиқ ҳаракат қилиш, оҳангни ҳис этиш кўникмаси шаклланади. 
Бу ёшдаги болаларни бир жойга жамлаганда улар орасида ўзаро мулоқотга 
киришиш кўникмалари шакллана бошлайди. Таълим- тарбиявий ишлар 
болаларда шакллана бошлаган худди ана шу кўникмаларни ривожлантиришта 
ва уларни малакаларга айлантиришга йўналтирилмоғи лозим.