Умуртқалилар зоологияси фанининг предмети, ўрганаѐтган объекти ва вазифалари

2. Америка туяқушлари туркуми - Rheiformes 
булар Африка туяқушларига нисбатан майдароқ, бўйи 150 см, массаси 30 кг атрофида 
бўлади, оѐқларидаги бармоқлари учта. Ранги қўнғир тусда бўлади. Эркаклари 2-6 та, 
урғочиси билан гала бўлиб яшайди, эркаги уя қуради, урғочилари умумий уяга қўйган 
тухумларини (30 донагача) 6 ҳафта давомида эркаклари овқат емасдан босади, 
тухумдан очиб чиққан жўжаларини бошлаб юради. Жўжалари 5-6 ойлик даврида вояга 
етган индивидларига етишади, 2-3 йилда жинсий етилади. 
Буларни иккита тури Жанубий Американинг дашт жойларида 
тарқалган. Одатдаги нанду (Rea ameicona) жойларда боқилиб кўпайтирилади. 
Булар ҳам асосан ўсимликлар билан овқатланади, қисман ҳайвонларни ҳам 
истеъмол қилади. 
3. Австралия туяқушлари туркуми - Casuariformes 
Булар йирик қушлар бўлиб, оѐқларида учта бармоғи бор. қанотлари 
кучли редукцияланган, оѐқлари бошқа туяқушларнинг оѐғига нисбатан 
калта.
Патларида қўшимча пат дастаси бор. австралия зоогеографик 
вилоятида тарқалган. Буларнинг чаноғи очиқ бўлади. Австралиянинг 
чўлларида эму (Dromicius) тарқалган бўлиб, ранги кулранг тусда бўлади, 
массаси 40-50 кг га боради. Янги Гвинея ўрмонларида ва Австралиянинг 
шимолий-шарқий қисмида казуарларнинг (Casuarius) учта тури тарқалган. 

---

Казуарнинг ранги қора бўлади, бошида шох ўсимтаси бор. боши ва бўйни 
патсиз, териси кўк ѐки қизил рангли бўлади. Насли учун ғамхўрлик эркаги 
зиммасида бўлади. Ўсимлик ва майда ҳайвонлар билан овқатланади. Гўшти 
ва тухуми истеъмол қилинади. 
4. Кивилар ѐки қанотсизлар туркуми – Apterygiformes 
Кўкрак тожсиз қушларнинг энг кичиги бўлиб, массаси 2-3 кг келади. 
Қанотсизлар (Apteryx) уруғи ва учта тури бор. Янги Зеландияда тарқалган. 
Қанот скелети ва елка камари кучли редукцияланган. Тумшуғи ингичка ва 
узун бўлиб, ташқи бурун тешиклари устки тумшуқнинг учида жойлашади (бу 
қушлар синфи ичида ягона ҳол). Овқат топишда ҳидлов органи асосий ролни 
ўйнайди. Кўзлари нисбатан кичик. Қанотсизлар бошқа кўкрак тожсиз 
қушлардан фарқли ўлароқ шом ва тунда ҳаѐт кечиради. Ҳашоратлар билан 
овқатланади. Урғочиси одатда битта, баъзан иккита нисбатан йирик 
тухум қўяди, ҳар бир тухумининг массаси 450 г гача боради ва урғочисининг 
гавда оғирлигини 20 % гача ташкил қилади. Тухумини асосан эркаги 6-7 
ҳафта босади ва жўжаларини бошлаб юради. Ҳозир киви Янги Зеландиянинг 
миллий эмблемаси бўлиб, ҳимояга олинган.