Умуртқалилар зоологияси фанининг предмети, ўрганаѐтган объекти ва вазифалари

2. Пингвинлар ѐки сузувчилар катта туркуми - Impennes 
Бу катта туркумга фақат битта пингвинсимонлар (Sphenisciformes) 
туркуми киради. Пингвинсимонларни 16 та тури бор ва жанубий ярим шарда: 
кўпчилик турлари Антрактида ва унга яқин бўлган орол қирғоқларида 
тарқалган. Шимолда Австралия, Африка ва Жанубий Американинг жанубий 
қирғоқларигача етиб боради. Учиш қобилиятини бутунлай йўқотган. Сувда 
жуда яхши сузади ва шўнғийди. Олдинги оѐқлари куракка айланган, бу 
уларни сувда олдинга қараб ҳаракатини таъминлайди (112-расм). Калтагина 
кейинги оѐқлари фақат рул вазифасини бажаради, олдинга қаратилган учта 
бармоғининг орасида сузгич пардаси бор. ерда гавдасини вертикал ҳолатда 
тик тутади ва юради. Қанот суяклари япалоқлашган, унинг буғимлари эса кам 
ҳаракатчан. Елка камари кучли ва тўш суягини олдинги юзасида яхши 
ривожланган кўкрак тож суяги бор. чунки буларни олдинги оѐқларини сувда 
сузиш ва шўнғишини тож суягига бириккан кўкрак мускуллари ҳаракатга 
келтиради. Калта ва сербар цевкаси тешиклар билан бўлинган учта товон 
суякларидан ташкил топган. Ёғлик илик билан тўлган нопневматик, оғир 
суяклари ва ўзига хос патлари билан бошқа қушлардан фарқ қилади. 
Уларнинг патлари сербар, ясси пат танасидан ташкил топган патчалардан 
иборат, пати гавдасини зич ва бир текис қоплаб туради, туллаш пайтида 
патнинг ўзи тушиб кетмасдан, балки уни тўла ўсиб етилган янги патлар 
суриб туширади. Туллаш жуда тез (2-3 ҳафта) ўтади. 
Пингвинлар 
денгизларда 
яшаб, 
балиқ, 
моллюска, 
қисқичбақасимонлар билан овқатланади. Колония бўлиб уя қилади, 
жуфтлари бир неча йилгача сақланади. Уясида 1-2 та тухум бўлади ва 
тухумларини ер коваклари, тош сти, қоя ѐриқларига ѐки очиқ ерга қўяди. 
Инкубация жараѐнида иккала жинси ҳам қатнашади, лекин 1-4 ҳафта ичида 
жинслари бир-бирини алмаштиради. Тухумдан чиққан жўжалари қалин ва 
калта пар билан қопланган, кўзлари очиқ. Жўжаларини 3-6 ой давомида 

---

боқади. Пингвинларнинг кичик турларининг массаси 1.5-3 кг келса, энг 
катталариники – император пингвинининг(Apterodytes forstara) массаси 40 кг 
гача, бўйининг баландлиги 120 см гача боради. Пингвинларнинг саноат учун 
аҳамияти йўқ.