44
Publitsistik uslub.
Bu uslubning ommaviy uslub, aralash uslub degan
nomlari ham bor.
Ommaviy deyilishiga sabab unda davrning ijtimoiy-siyosiy,
ma’naviy-madaniy, mafkuraviy masalalari jo‘shqinlik bilan yoritiladi. Unda
ko‘tarilgan muammo ko‘pchilikka tegishli bo‘ladi. Aralash deyilishiga sabab esa
bu uslub ommaviy axborot vositalarining tili ekanligida. Gazeta, jurnal,
televideniya va targ’ibot-tashviqot ishlarida shu uslubdan foydalaniladi. Unda
o‘rni bilan badiiy uslub, ilmiy uslub yoki rasmiy-idoraviy uslub ham bir matnda
ketishi mumkin. Lekin uslubning asosiy nomi publitsistik uslub bo‘lib, ijtimoiy
faoliyatga bog’liq degan ma’noni anglatadi.
Nutqiy faoliyatimizda so‘zlashuv va ommabop (publitsistik) uslubdan boshqa
nutq uslublariga qaraganda ko‘proq foydalanamiz. Jumladan, ommaviy axborot
vositalarida, ommaviy madaniy tadbirlarda, targ’ibot va tashviqot ishlarida
publitsistik uslub ishlatiladi. Publitsistik uslubning bosh xususiyatlaridan biri
aralash uslub ekanligidir. Bu uslubda shakllangan matnlar obrazlilik,
ta’sirchanlik, tasviriy vositalar ko‘pligi bilan badiiy uslubga yaqin. Masalan,
ocherk, maqola, esse kabi janrlar badiiy uslubga juda yaqin turadi. Ayni paytda
ixchamlik, aniqlik, lo‘ndalik va atamalar ko‘pligi bilan ilmiy uslubga o‘xshashdir.
Shuningdek, shevaga xos so‘zlar, noestetik so‘zlar, argo va jargonlari bilan
so‘zlashuv uslubiga mos kelishi mumkin. Lekin publitsistik uslub ijtimoiy-siyosiy
doiradagi munosabatlar uchun xizmat qilishi, targ’ibot va tashviqot ishlarida
qo‘llanishi, zamonasozligi, hozirjavobligi kabi xususiyatlari bilan boshqa
uslublardan farq qiladi. Shuning uchun bu uslub tilida ritorik murojaat, ritorik
so‘roq, undov kabi stilistik usullardan keng foydalaniladi. Masalan, ijtimoiy
hayotdagi nuqson va kamchilikni ochib berish uchun publitsistikaning fe’leton
janri juda qulaydir. Boshqa uslublarda bunday imkoniyat yo‘q. Ijtimoiy-siyosiy
voqelikka munosabatni ifodalash uchun esa maqola qo‘l keladi. Masalan:
Vaqt
oliy hakam deymiz. U voqea-hodisalar, ijtimoiy jarayonlar ustidan hamisha
o‘zining odil hukmini chiqaradi. Shu ma’noda mustaqilligimizning o‘n olti yili
mobaynida bosib o‘tilgan yo‘llarimizga bir nazar tashlasak, tarixan qisqa davrda
taraqqiyotning qanday darajasiga erishganimiz ko‘z o‘ngimizda yaqqol namoyon
bo‘ladi.
Bu haqda o‘ylaganda yurtboshimizning o‘n besh yil muqaddam aytgan mana
bu qat’iy va ilhom baxsh da’vatlari esga tushadi: “Bugungu kunda xalqni yakdil
qila oladigan ishlar va g’oyalar oz emas. Ularning ichida eng ulug’i, eng
olijanobi – O‘zbekiston Respublikasning mustaqilligini ta’minlash. Ana shu
maqasad, ana shu g’oya atrofida birlashsak, aslo xor bo‘lmaymiz, aziz
vatandoshlar”. (
O‘zAS gazetasi. 2007 yil. № 37.14.09.Normurod Mamatov maqolasidan)
Do'stlaringiz bilan baham: