Европейский Централный Банк (ецб)

1.
 
Халқаро кредит бозори. 
2.
 
Халқаро фонд бозори, яъни қимматли қоғозлар бозори. 
3.
 
Халқаро инвестиция бозори. 
4.
 
Халқаро валюта бозори. 
5.
 
Халқаро суғурта бозори. 
Юқорида қайд этилган халқаро молия бозорининг ҳар бир таркибий қисми 
бир-бири билан чамбарчас боғланган ва бир-бирига яқиндан хизмат 
кўрсатади. Уларни таркибида бирон-бир салбий ёки ижобий ҳолат содир 
бўлса, бошқаларининг фаолиятига ўз таъсирини ўтказмасдан қолмайди. 
Шунинг учун XXI асрнинг биринчи ўн йиллигида халқаро молия бозорида 
такроран содир бўлган ушбу молиявий ва иқтисодий инқирозни атрофлича 
ўрганиш ва чуқур таҳлил қилиш талаб этилади. Шу билан бирга, ушбу глобал 
халқаро молиявий инқироз бугунги кунда Жаҳон бозорида қандай салбий 
оқибатларни келтириб чиқарганлигини ва яна қайси соҳаларга таъсир этиши 
мумкинлиги ёки яна қанча муддат давом этиши масалалари Жаҳондаги ҳар 
бир фуқарони ташвишга солмоқда. Бундан ташқари, ушбу инқирозни 
бартараф этиш учун Халқаро Валюта Фонди ва Жаҳондаги йирик, саноати 
ривожланган 20 та давлат раҳбарлари ўзаро ҳамкорликда Жаҳон миқёсида 
қандай чора-тадбирлар кўрилишига келишиб олинганлиги ва бу давлатлар 
мамлакат ичкарисида қандай дастурлар ишлаб чиқиб, ҳаётга татбиқ 
этаётганлиги ҳамда уларнинг бераётган иқтисодий самараларини таҳлил 
қилиб, хулосалар чиқаришга ҳаракат қиламиз.
Биринчидан, 
молия-банк тизимидаги содир бўлган глобал молиявий 
инқироз Жаҳон молия тизимининг капиталлашуви миқдорини 2,6 трлн 
долларга қисқартирди, иқтисодий ўсишнинг пасайиши Америка, Европа ва 
Осиё қитъаларининг қатор йирик давлатларида ҳам кузатилмоқда. Жаҳон 

---

172 
фонд бозорида ҳукуматлар, йирик компаниялар ва банклар томонидан 
чиқарилган қимматли қоғозларнинг котировкалари бир неча марта пасайиб 
кетди, инвестицион фаоллик йўқолиши даражасигача тушуб қолмоқда. 
Халқаро хом-ашё ва товар бозорида истеъмол талаби ва миқдорининг 
пасайиши оқибатида ўта муҳим хом-ашё ва товарларнинг нархлари кескин 
тушиб кетди, шу билан бир қаторда, кўпгина давлатларда ишсизлар сони 
белгиланган меъёрлардан ошиб, қўшимча ижтимоий муаммоларни келтириб 
чиқармоқда. 
Иккинчидан, 
жаҳонда содир бўлган глобал молиявий инқироз шуни 
кўрсатмоқдаки, халқаро миқёсда молия-банк тизимида жуда муҳим 
узилишлар мавжудлиги, уларнинг тубдан ислоҳ қилиниши, банк фаолияти 
устидан керакли даражада назоратнинг йўқлиги оқибатида банклар фақат 
корпоратив манфаатга хизмат қилиб, кредит ва қимматли қоғозлар бозорида 
турли хил спекулятив операциялар билан банд бўлиб қолмоқда. Халқаро 
молия бозорининг барқарор ривожланишига ўз устави бўйича масъул бўлган 
Халқаро валюта фонди, кейинги инқирозларда кузатувчи бўлиб 
қолаётганлиги ўта ачинарли ҳолдир. 
Учинчидан,
ҳар бир алоҳида давлатда молиявий-иқтисодий инқирознинг 
масштаби, унинг чуқур кечиши ва оқибатлари, аввало, унинг молия-валюта 
тизимининг 
мустаҳкамлигига, 
миллий 
кредит 
институтларининг 
капиталлашуви ва ликвидлигига ҳамда уларни халқаро хорижий ва 
корпоратив банклар билан боғлиқ лигига, олтин-валюта захирасининг 
миқдорига ва халқаро кредитларни тўлаш қобилиятига, умуман олганда, 
мамлакат миллий иқтисодиётининг мустаҳкамлигига ва рақобатбардошлик 
даражасига боғлиқ бўлмоқда.