Ozbekiston respublikasi oliy va

sonli
 
tengsizliklar
  deyiladi.
Yettinchi  sinfda  materiallaridagi  tenglamalarni  yechish jarayonida 
o'quvchilarni tengsizliklarning quyidagi asosiy xossalari bilan tanishtirish 
lozim  bo'ladi.
a)  tranzitivlik xossasi,  agar 
a  > b
  va 
b  > с
  bo‘lsa, 
a  > с
  bo'ladi;
b) 
a
  >  6 va 
с  > d
  bo'lsa, 
a
  + 
с
  > 
b
  + 
d
  bo'ladi;
d) 
a
  > 
b
  bo'lsa, 
a
  + 
m  >  b
  + 
m;
e) 
a  > b
 va 
m  >
 0  bo'lsa, 
am  > bm;
f) 
a
  > 
b
 va 
m  <
  0  bo'lsa, 
am  <  bm.
Bu xossalarning hammasini sonli misollar ustida isbotsiz «chiqarish» 
mumkin,  lekin ularning  kelgusida  (X sinfda)  isbotlanishini  aytib  o'tish 
lozim.
Masalan  «d»  xossani  quyidagicha  ko'rsatish  mumkin;
20  >  15tengsizlikning  ikkila  qismiga  3  tadan  qo'shsak,  23  >  18 
chiqadi,  agar  -   3  tadan  qo'shsak  17  >  12  chiqadi.  Bu xossani  ko'rib 
o'tgandan  keyin,  undan  kelib  chiqadigan  natijaga  ham  to'xtalish 
mumkin.  Shunga  o'xshash  bir  necha  misol  ko'rib  o'tiladi:
Xuddi  tenglamadagi  singari  tengsizlikda  ham   son  yoki  ifoda 
tengsizlikning  bir  tomonidan  ikkinchi  tomoniga  teskari  ishora  bilan 
o'tishini  o'quvchilarga  tushuntirish  lozim bo'ladi.  Yuqoridagi xossalar 
o'rgatilgandan  keyin  birinchi  darajali  bir  nom a’lumli  tengsizliklarni
yechish ko'rsatiladi, ya’ni  yoki  bunda 
a *
 0.  Xususiy holda 
Ax
 >  8, 
5x  >
  10, 
2x  <
  6,  yoki 
I x   <
  6, 
Ix   <
  21  kabi  misollar  orqali  tarkibida 
noma’lum harf bo'lgan tengsizliklarni yechish o'rgatiladi.  Bu ko'rinish-
15 + 3 > 13 
3 
3
15 > 13 -3
1 6 - 4   >  6 
+ 
4 
4 
16 >  6  + 4
236

---

dagi tengsizliklam i yechish degan so ‘z n o m a ’lum ning bu tengsizliklam i 
sonli  to 'g 'ri  tengsizlikka  aylantiradigan  qiym atlarini  topish  deganidir. 
4x 
>