Oz tilim – o‘zbek tilim

PORTRET 
 
 
Tasviriy san’atning keng tarqalgan janrlaridan biri portretdir. «Portret» 
fransuzcha tasvirlash so‘zidan olingan bo‘lib, mavjud bir shaxs yoki guruh 
kishilarning tasvirini anglatadi. Asardagi obrazning asliga o‘xshashligi portretning 
asosiy mezonidir. Bunda tashqi o‘xshashlikdan tashqari uning ruhiyati, 
ma’naviyati, shaxsi, davri ham yoritiladi, unda,  shuningdek,  muallifning qarashi 
ham o‘z ifodasini topadi. Portretning tarixan keng va ko‘p turlari shakllangan; ijro 
usuli, vazifasi, tasvirlanayotganlarning o‘ziga xosligiga qarab dastgohli (kartina, 
byust, grafika varaqalari) va mahobatli (freska, mozaika, haykallar), tantanavor va 
o‘ta nozik, ko‘krakkacha, bor bo‘yiga, yon tomondan tasvirlangan kabi turlari 
farqlanadi. Rassom yoki haykaltarosh naturadan yoki esdaliklar, xotiralar asosida 
arxiv materiallariga tayanib portret yaratishi mumkin. Shuningdek, kishilarning 
bosh suyaklarini ilmiy o‘rganib portret yaratish usuli ham ishlab chiqilgan. Amir 
Temur, Shohruh, Ulug‘bek, Rudakiy portretlari shu uslubda yaratilgan. 
Portretlar  qadimdan tanga, nishon,  muhrlarda keng tarqalgan. Qadimgi 
Yunoniston va Rimda bu janr yuksaklikka erishgan, haykaltaroshlik va 
rangtasvirda birday rivojlangan. Sharqda din hukmronligi portretning rivojiga 
to‘sqinlik qildi. Behzod (Shayboniyxon, 1507),  Mahmud Muzahhib (Alisher 
Navoiy, XVI asr boshlari) kabi mo‘yqalam ustalari qo‘lyozma kitoblarga chizgan 
asarlar orasida ham portret namunalari bor(160 
сўз).