Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ РИВОЖЛАНИШИДА 
ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ 
Г.А Акрамова (катта ўқитувчи,Муҳаммада ал-Хоразмий номидаги ТАТУ) 
М.Н. Асророва (магистрант, Муҳаммада ал-Хоразмий номидаги ТАТУ) 
Маълумки, инновацион фаолиятга ёндашган ҳолда, жамиятимизни янада 
барқарорлаштириш ва бу орқали мамлакатимизнинг жаҳон ҳамжамиятидаги 
ўрнини янада мустаҳкамлаш муҳим аҳамият касб этади. Шунинг учун, 
мамлакатимизда илмий-тадқиқот фаолияти самарадорлигини ошириш, 
ижтимоий ва иқтисодий ривожланиш ҳамда мамлакатни демократик 
янгилашда иқтисодий фанларнинг ролини кучайтиришга қаратилган кенг 
кўламли ишлар амалга оширилаётир. Айни пайтда давлатимиз қудратини 
оширишга, халқимиз фаровонлигини яхшилашга хизмат қилувчи инновацион 
технология ва ишланмаларнинг ҳаётга самарали тадбиқ этилишини янада 
ривожлантиришни даврнинг ўзи талаб этмоқда. Шу ўринда алоҳида эътибор 
қартиш лозимки,ҳозирги даврда технологик ривожланиш ва янгиланиш 
натижаси саноатни, қишлоқ хўжалигини ва иқтисодиётнинг бошқа 
тармоқларини модернизация қилишда асосий роль ўйнайди. Йирик ва янги 
капитал билан кириб келадиган технологик ривожланишлар иқтисодий 
ўсишга ижобий таъсир этиши ҳам назарий ҳам эмпирик тадқиқодларда ўз 
исботини топади. Фан ва техниканинг сўнгги янгиликлари асосида барпо 
этилган капиталлар учун инвестиция қилиниши ва уларнинг ишлаб чиқариш 
жараёнларига тадбиқ этилиши биринчи галда маҳсулдорлик ва 
самарадорликни оширади ва булар ўз навбатида иқтисодий ўсишга ижобий 
таъсир кўрсатади. Мамлакат иқтисодиётини технологик жиҳатдан янгилаш 
ижтимоий меҳнат тақсимоти ва унумдорлигини ошириш, ялпи ички 
маҳсулотга кетган энергия, материал сарфини қисқартириш, ишлаб 
чиқарилаётган маҳсулотлар сифатини тубдан ошириш ҳамда иқтисодиётни 
инновацион ривожлантиришга ўтказишнинг моддий асосларини яратиш 
имконини беради. Иқтисодиётни таркибан модернизация қилиш эса, ёқилғи 
ва хомашё тармоқлари, ярим фабрикатларни ишлаб чиқаришни қисқартирган 
ҳолда, юқори технологияни ўзида мужассамлаштирган тайёр маҳсулот 

---

490 
улушини кўпайтириш имконини беради. Шунингдек, бу экспорт таркибида 
хомашё, ёқилғи улушининг қисқартирган ҳолда, тайёр, инновацион маҳсулот 
ва хизматлар улушини мутаносиб равишда ошишига олиб келади. Натижада, 
мамлакат ялпи ички маҳсулоти таркибида “билимлар иқтисодиёти” 
улушининг ортиши ва миллий иқтисодиётнинг инновацион ривожланиши юз 
беради.
2020 йилнинг 24 январь куни Президентимиз Шавкат Мирзиёев Олий 
Мажлисга йўллаган мурожаатномасида 2020 йилни – “Илм, маърифат ва 
рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили” деб номлади. Шунингдек, 
президентимиз ушбу мурожаатномасида “Албатта, рақамли иқтисодиётни 
шакллантириш керакли инфратузилма, кўп маблағ ва меҳнат ресурсларини 
талаб этишини жуда яхши биламиз. Бироқ, қанчалик қийин бўлмасин, бу 
ишга бугун киришмасак, қачон киришамиз?! Эртага жуда кеч бўлади. Шу 
боис, рақамли иқтисодиётга фаол ўтиш - келгуси 5 йилдаги энг устувор 
вазифаларимиздан бири бўлади”
14
- деб таъкидлади. Бу фикрлар ҳозирги 
даврда иқтисодиётда рақамли иқтисодиётни долзарблигидан далолат беради.
Рақамли иқтисодиёт деганда нимани тушунамиз ва қандай маънони 
англатади? Рақамли иқтисодиёт–бу жамият неъматларини ишлаб чиқариш, 
тақсимлаш ва истеъмол қилиш жараёнларида электрон ҳамда ахборот-
коммуникацион технологияларини кенг жорий этишни назарда тутадиган 
йўналиш ҳисобланади. Рақамли иқтисодиётни ривожлантириш Ўзбекистон 
учун унинг дунё майдонидаги рақобатбардошлигини белгилаб берадиган 
стратегик аҳамиятга молик масала ҳисобланади. Шуни тан олиш керакки, 
Ўзбекистонга бугунги кунда мақбул келадиган тадбир қисқа даврда – 
биринчи навбатда, технологик ортда қолишдан қутулишдир. Ҳозирда эса 
мамлакатимизда зарур миқдордаги иқтисодиёт субъектлари йўқлиги туфайли 
етук рақамли иқтисодиётни ўз-ўзидан шакллантириш учун шарт-шароитлар 
йўқ. Бу эса давлатимизга рақамли иқтисодиётнинг ривожланишини учун 
шарт-шароитлар яратиш, уни энг керакли соҳаларга йўналтириш ва бу 
жараённи имконият даражасида рағбатлантириш зарурлиги демакдир. 
Рақамли иқтисодиётни ривожлантириш ўз навбатида қуйидаги ўзгаришларга 
имконият яратади:
- жаҳон молия-банк тизимида биринчи навбатда, рақамли иқтисодиётнинг 
электрон тўлов тизимлари, криптовалюталар ва воситачиларсиз кредитлаш 
каби элементлар бозоридаги улушнинг шиддатли ўсиши билан боғлиқ бўлган 
инқилобий ўзгаришлар рўй беради;
- рақамли банк ўз мижозларига юқори даражадаги онлайн-сервис 
хизматларини тақдим этади; 
- янги бозорларни ўзлаштириш, маҳсулот рақобатбардошлигини 
ошириш, халқаро сифатни бошқариш тизимларини жорий этишда экспортёр 
корхоналарни қўллаб-қувватлаш чоралари ва механизмларини кенгайтириш 
14
Ўзбекистон РеспубликасиПрезиденти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатномаси. 2020 йил 24 
январь. “Халқ сўзи”2020 йил 25 январь.

---

491 
орқали ҳудудлар ва иқтисодиёт тармоқларининг экспорт салоҳиятини янада 
ошириш имконияти яратилади; 
- Евроосиё иқтисодий иттифоқи билан ҳамкорликнинг миллий 
иқтисодиётга таъсирини кўриб чиқиш учун қулай шароит яратилади; 
- рақамли иқтисодиёт кириб келиши билан рақамли платформалар 
яратиш тез суръатларда ўсиб боради; 
- иқтисодиёт таркибини янада диверсификация қилиш ва унинг 
рақобатбардошлигини ошириш учун шароит яратилади. Бу ўзгаришлар 
иқтисодиётни барқарорлигини таъминлашда ва ривожланишида муҳим 
аҳамиятга эга.