Pedagogika 015, 2-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 2-son
 
 
46 
Matematika o‘qitish jarayonida ekologik mazmunli masalalardan 
foydalanish har doim ham oson bajarilmaydi. Chunki bunday masalalar 
matematikadan ancha uzoq sohalarga bog‘liq bo‘lib, shu sohalarning 
mutaxassislariga tushunarli bo‘ladi. Demak, bunday masalalar matematika 
o‘qituvchilari va metodistlarining nazaridan ham uzoq bo‘ladi. Ayniqsa, 
ekologiyaga tegishli bo‘lgan matematika umumiy kursi uchun bir necha 
masalalar tanlab olishning o‘zi ham ma’lum darajada izlanishlarni talab etadi. 
Kuzatishlar shuni ko‘rsatdiki, ko‘pchilik o‘qituvchilarimiz hozirga qadar 
ekologik mazmunli masalalardan foydalanish tajribasiga ega emas. Bunday 
masalalar qaralayotganda matematika o‘qituvchisi oldida ortiqcha terminlar bilan 
o‘quv materialini qiyinlashtirib yubormaslik, asosiy mavzudan uzoqlashib 
ketmaslik, eng muhim masala tanlangan sohalardan ham o‘qituvchining, ham 
o‘quvchilarning yetarlicha bilimga ega bo‘lish kabi muammolar turadi. Bunday 
hollarda o‘qituvchilar o‘quv vaqti va o‘quvchilarda zaruriy matematik 
malakalarni shakillantirish imkoniyatlarini yo‘qotib qo‘yishdan cho‘chiydi. 
Shunday qilib, ekologik mazmunli masalalarni tanlash va ulardan foydalana olish 
ma’lum ilmiy va metodik izlanishlarni talab qiladigan muammolardan biridir. 
Quyida ekologik mazmunli masalalardan foydalanishda zarur bo‘ladigan 
ba’zi bir jihatlar keltiriladi. Bu talablarni shakllantirishda I.D. Zverevning 
tadqiqotlari natijalaridan ijodiy foydlanildi
1
. 
Matematika o‘qitishda ekologik mazmunli masalalarni muvaffaqiyatli 
qo‘llamoqchi bo‘lgan har bir o‘qituvchi ma’lum bir didaktik talablarni hisobga 
olishi va ularga amal qilishi lozim. 
Maktab matematika kursida ekologik mazmunli masalalarga qo‘yiladigan 
didaktik talablar tizimi, bizningcha, quyidagilarni o‘z ichiga olishi kerak: 
­ ekologik masalalarning mazmuni hozirgi zamon fan, texnika va ishlab 
chiqarishning taraqqiyoti darajasini aks ettirishi; 
­ masalalarni konkret, o‘quvchilarga tanish materiallar asosida tuzish 
maqsadga muvofiq bo‘lib, ular joylardagi korxonalar, xo‘jaliklar ishlarini, 
shuningdek, imkoniyat boricha inson faoliyatining turli sohalarini aks ettirishi ; 
­ ekologik mazmunli masalalar maktab dasturiga mos ravishda tuzilishi, 
ularning qiyinligi esa maktab darsliklari va qo‘lanmalardagi masalalardan oshib 
ketmasligi;
1
Зверев И.Д. Проблемы экологического образования в школе. – Москва: Просвещение, 
1979. – С. 123. 

---