Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

Расм 8.4: Ўзбекэнерго харид қилаётган газнинг нархи 
0
10,000
20,000
30,000
40,000
50,000
60,000
70,000
80,000
01.
08.
2001
01.
04.
2002
01.
08.
2002
01.
12.
2002
01.
04.
2003
01.
08.
2003
01.
12.
2003
05.
04.
2004
01.
08.
2004
01.
12.
2004
01.
08.
2005
01.
08.
2006
01.
04.
2008
01.
04.
2009
сўм
-
 1,
000 m
3 
Манба: «Ўзбекэнерго», 2009 йил. 
Сув таъминоти ва санитария хизматлари каби коммунал хизматлар соҳасидаги энергия 
самарадорлигини таъминлаш доирасидаги капитал қуйилмалар масаласига келадиган бўлсак, шаҳар сув 
таъминотига масъул «Сувтаъминот»нинг («Водоканал») электр энергияга сарф қиладиган ҳаражатлари 
унинг умумий ҳаражатларининг ярмидан ортиғини ташкил қилади. Вазият мушкуллигача қолмоқда ва 
мазкур ташкилотларнинг аксарияти тарифлар ёрдамида эксплуатация харажатларини қоплаш билан 
боғлиқ вазифаларни амаллаб ҳал қилмоқда (6 боб). 

---

147 
Бироқ, бир томондан, инфляция туфайли тарифларнинг ошиши билан боғлиқ мазкур вазиятнинг 
«Ўзбекэнерго» ва шаҳар иситиш хизматлари учун оқибатларини аниқлаш мушкул туюлсада, иккинчи 
томондан эса, - бу тарифларнинг турлича ҳисобланиши вазиятни янада чигаллаштиради. 
Электр энергетикаси соҳасида, счет-фактура ёки харажатларни қоплаш, Ўзбекистоннинг марказлашган 
тизимидаги, жумладан, тақсимлаш соҳасидаги фаолият ва чиқимлар билан боғлиқ молиявий 
йўқотишларни камайтиришга йўналтирилган чора-тадбирлар қўлланилса ҳам, оқибатларни аниқлаш 
ҳамон қийинлигича қолган бўларди. 
Ваҳоланки, тарифларнинг ошиши электр энергия билан таъминловчи баъзи ташкилотлар учун молиявий 
тўлов қобилиятини қўлга киритиш ҳамда энергия самарадорлигини таъминлаш мақсадида йирик фойда 
келтиришини кўзлаб сармояларни амалга ошириш ёки режалаштириш имконини берган бўлсада, шунга 
қарамасдан, жуда кўп коммунал ташкилотлари қарздор ҳолатидадир. «Ўзбекэнерго» компанияси 
ўзининг тақсимлаш тизимини қайта таъмирлаш бўйича муҳим ишни аллақачон бошлаб юборди ва 
ҳозирда у Навоий ҳамда Тошкент вилоятларида қўшимча электр станцияларни барпо этиш билан боғлиқ 
режани кўриб чиқмоқда. 
2001-2008 йиллар давомида Давлатнинг мазкур соҳадаги шаҳар инфратузилмасини молиявий қўллаб-
қувватловида иштирок этмаслиги, албатта, ташвишланарли ҳолдир. Ўз навбатида, бу ҳолат сармоянинг 
етишмаслиги, нофаол капиталнинг муддати узайтирилиши ҳамда чет эл сармояларга қаттиқ боғланиб 
қолишликка олиб боради. (қаранг: 8.3- жадвал). 
Тарифларнинг шу каби бошқаришнинг яна бир муҳим оқибати – бу хусусий сармоядорлар томонидан 
эътиборнинг камайиб боришига олиб боради. Аслида эса, амалиётда капиталнинг кам тушуми хусусий 
мулк эгалари ва жамоатчилик орасидаги хамкорликни фақат сармояларсиз бошқарув соҳаси доирасида 
бўлишиги таъминлайди.