Иқтисод ва молия / экономика и финансы 015, Хошимов П. З., Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Иқтисодиёт факультети «Иқтисодиёт назарияси»

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 3
бий хизматлар ҳар хил турлари ва 
ҳ.к.ларни молиялаштириш меъёрлари-
ни аниқлаш учун қўлланилади. ЕИнинг 
8 та мамлакатида соғлиқни сақлаш 
соҳасига харажатлар Словениядаги 
ЯИМ нинг 8,1%идан Эстониядаги ЯИМ 
нинг 5,4%игача оралиқда тебраниб 
туради. Учта Болтиқбўйи мамлакати 
(Эстония, Латвия и Литва) соғлиқни 
сақлашга ўртача ЯИМнинг камида 
6% ини сарфлайди. Visegrad-4 гуруҳи 
мамлакатлари бу мақсадларга (Че-
хия, Венгрия, Польша, Словакия) ЯИМ 
нинг 6,2%идан 7,5%игача маблағни 
сарфлайдилар. Словения соғлиқни 
сақ лашга ЯИМнинг 8%идан бирмун-
ча кўпроқ маблағ сарфлайди. ЕИнинг 
8 та мамлакатида соғлиқни сақлашга 
харажатлар ЯИМ нинг ўртача 6,6%ини, 
ЕИнинг 15 та мамлакатида ЯИМ нинг 
8,1%ини ташкил қилади
1
. 
Таълимнинг ижтимоий стандартлари 
давлат маблағлари ҳисобига молия-
лаштириладиган бепул ва умумқулай 
таълим хизматлари рўйхати, аҳолини 
бепул ва умумқулай таълим хизмат-
лари билан таъминлаш меъёрлари ва 
нормативлари, ҳар хил турдаги таълим 
ва тарбия муассасаларини моддий, 
кадрлар билан ва техник таъминлаш 
меъёрларини ўз ичига олади. Таълим 
соҳасидаги ижтимоий стандартлар йи-
лига битта ўқувчига ҳисобланган таъ-
лим ва тарбия ҳар хил турлари билан 
энг кам таъминланганлик норматив-
лари; йилига ҳар хил турдаги таълим 
ва тарбия муассасаларини молиявий 
таъминлаш нормативларини аниқлаш 
учун фойдаланилади. 
1
Country Background Papers; ОЭСР. 
Таълимга умумий харажатлар Венг-
рияда ЯИМ нинг 5,5%ига, Польшада – 
5,4%, Словакияда – 4,3%, Литвада эса 
5,2%ига тенг. 
Ўзбекистонда таълим-тарбия ва 
тиб биёт муассасаларини янада ривож-
лантириш, уларнинг моддий-техник 
база сини мустаҳкамлаш ва бугунги 
кун талаблари асосида жиҳозлаш да-
ражасини ошириш, ижтимоий инфра-
тузилма объектларини жадал ривож-
лантириш, аҳолини сифатли ичимлик 
суви ва замонавий санитария тозалаш 
тизимлари билан таъминлаш устувор 
йўналиш ҳисобланади
2
.
Мамлакатни ижтимоий-иқтисодий 
ри вожлантириш муҳим давлат дас-
турларида соғлиқни сақлаш ва таълим 
соҳасига қўйилмалар мамлакат иқ-
тисодиётининг ўсишига тўғридан-тўғри 
боғлиқ ва ҳақиқатда давлатнинг кела-
жагига инвестиция ҳисобланади. Мам-
лакатнинг истиқболдаги тараққиёти 
фуқароларнинг ташаббускорлиги, улар-
нинг ижодий, таълим, маданий, ин-
теллектуал ва илмий салоҳияти би-
лан белгиланиб, унинг тўпланиши 
фуқаролар турмушини сифатли яхши-
лаш воситасида юз беради. 
2
Каримов И.А. 2015 йилда иқтисодиётимизда 
туб таркибий ўзгаришларни амалга ошириш, мо-
дернизация ва диверсификация жараёнларини 
изчил давом эттириш ҳисобидан хусусий мулк ва 
хусусий тадбиркорликка кенг йўл очиб бериш – 
устувор вазифамиздир. // Ўзбекистон Президенти 
Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2014 йил-
да ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якун-
лари ва 2015 йилга мўлжалланган иқтисодий 
дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига 
бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг мажлиси-
даги маърузаси. // «Халқ сўзи» газетаси, 2015 йил 
17 январь.
78
МЕҲНАТ БОЗОРИ ВА ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ / РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА

---