Иқтисод ва молия / экономика и финансы 015, Хошимов П. З., Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Иқтисодиёт факультети «Иқтисодиёт назарияси»

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 3
2. Пуллик трансфертлардан ман-
зиллилик ва натурал шаклдаги (хиз-
матлар) трансфертларни афзал кўриш 
тамойилидан фойдаланиш. Маса-
лан, бандликка кўмаклашиш фаол 
дастурларида қатнашиш ишсиз лик 
нафақасини олишнинг зарурий шар-
ти ҳисобланади. Мактабгача таълим 
хизматларини кўрсатиш кам таъмин-
ланаётганлар учун муқобил нафақа 
ҳисобланади.
3. Субсидиарлик тамойилидан фой-
даланиш. Унга кўра, у ёки бу ижти-
моий масалани бошқариш ижтимоий 
нуқтаи назардан янада самаралироқ 
амалга ошириладиган даражага ўтка-
зилади. Бу ривожланган мамлакат-
ларда ишсизларга қайта тайёрлашдан 
ўтиш учун (мумкин бўлган молиялаш-
тириш доирасида) таълимни ташкил 
қилишни танлаш, ногиронга ижтимо-
ий хизмат ёки зарурий товарни етка-
зиб берувчини мустақил танлаш им-
кониятини яратади.
Танлаш эркинлиги тушунчаси ҳо-
зир ги замон ривожланган иқти со-
диётида асосий тушунчалардан бири 
ҳисобланади. «Агар ҳаётга маълум 
қимматга эга «ҳаракатлар ва яшаш 
шароитлари» тўплами сифатида қа-
рал са, турмуш сифатини баҳолаш 
мод дий шароитларнинг бу турлари, 
инсоннинг ҳаракатланиш имконият-
лари ва реал ҳаракатларини баҳолаш 
шаклини олади. Ҳаётнинг таркибий 
унсурлари фаолият турлари хилма-
хиллиги сифатида кўрилади. Бу фао-
лият турлари оддий (физиологик 
эҳтиёж лар), ижтимоий бўлиши мум-
кин. Имкониятлар шахсни турли тур-
муш тарзларидан бирини танлаш эр-
кинлигини ифодалайди»
1
. 
1
Якимчук С.В. Социальная защита населения и 
ее совершенствование в современных условиях. 
Монография. – Белгород: ИП «Остащенко А.А.», 
2008. – С. 70.
2-жадвал. Ҳозирги замон ривожланган мамлакатларида аҳолини ижтимоий ҳимоялаш 
тамойиллари
Тамойиллар
• жамиятнинг ижтимоий, иқтисодий, сиёсий тизимларининг бирлиги;
• жамият барча аъзолари учун ҳуқуқлар тенглиги ёки ижтимоий тизим 
қулайлиги; 
• ижтимоий суғурта ва қайта тақсимлаш механизмларини уйғунлаштириш;
• бирдамлик;
• суғурталаш;
• субсидиарлик;
• манзиллилик;
• динамизм;
• ягона норматив макон;
• ижтимоий ёрдам соҳаларини кенгайтириш;
• вариативлик (танлаш имконияти мавжудлиги) ва б.