Mikrobiologiya va immunologiya

Kasallikning  odamlardagi patogenezi. Kasallik  manbai – bemor. Kasallik 
bemordan u bilan muloqotda bo‘lganda, xususan sanitariya-gigiena sharoitlari past 
bo‘lgan  hollarda  yuqadi.  Keyingi  yillarda  infeksiya  aerogen  (havo  orqali  yuqori 
nafas yo‘llari shilliqqavatidan) yoki zararlangan teri, shilliq qavat va turli buyumlar 
orqali  o‘tadi  degan  nazariyalar  mavjud.  Bolalar  moxov  yuqishiga  kattalarga 
qaraganda  ko‘proq  moyil  bo‘ladi,    ammo  onadan  yo‘ldosh  orqali  homilaga 
o‘tmaydi. Kasallikning yuqish darajasi sil kasalligiga nisbatan ancha past. 

---

62 
 
 
Moxov  kasalligining  yashirin  davri  3-5  yildan  10-15  yilgacha  davom  etishi 
mumkin. Kasallik juda sekin rivojlanadi. 
 
M. leprae teri va shilliq qavat to‘siqlaridan o‘tib, nerv tolalarining uchlariga 
kirib  oladi.  So‘ng  limfa  va  qon  kapillyarlariga  o‘tib,  asta-sekin  butun  organizmga 
tarqaladi. Bunda qo‘zg‘atuvchi kirgan joyda hech qanday o‘zgarish bo‘lmaydi. Shu 
vaqtda organizmning chidamliligi kuchli bo‘lsa, moxov tayoqchalari o‘ladi, ba’zan 
yashirin xolatda rivojlanadi. 
Moxovning 3 klinik xili tafovut qilinadi: 
Lepromatoz  xili  juda  og‘ir  kechadi,  epidemiologik  jixatidan  xavfli 
hisoblanadi.  Bemorning  yuzi,  bilagi,  boldiri  va  boshqa  a’zolarida  juda  ko‘p 
lepromalar  paydo  bo‘ladi.  ular  bir-biri  bilan  qo‘shilib  katta-katta  infilratlar 
hosilqilishi mumkin.  
Keyinchalik  lepromalar  teshilib,  o‘rnida  uzoq  bitmaydigan  yaralar  paydo 
bo‘ladi.  Kasallik  o‘choqlarida  sezuvchanlik  yo‘qolib,  shu  sohadagi  soch  va  tuklar 
tushib  ketadi,  ayniqsa  qosh  va  kipriklar  to‘kiladi.  Moxovning  bu  xilida  burun, 
og‘iz,  ko‘z  shilliq  qavatlari  ham  zararlanadi.  Qo‘l-oyoq  barmoqlari  mutilyasiyaga 
uchrab  tushib  ketadi,  ko‘z  muguz  pardasining  infiltratlanib  yaralanishi  ba’zan 
bemorlarni butunlay ko‘r qilib qo‘yadi. 
Moxovning (teri sili shaklidagi) tuberkuloid xili birmuncha   xatarsiz bo‘lib. 
Ancha engil o‘tadi. Moxovning bu xili bilan og‘rigan bemorlarda lepromin allergik 
reaksiyasi 
musbat, 
toshma 
elementlarining 
kamligi 
hisobiga 
moxov 
mikobakteriyasining topilishi ancha qiyin bo‘ladi.   
Differensiyalanmagan,  ya’ni  moxovning  noaniq  xilida  makroorganizm 
chidamliligi  har  xil,  ko‘pincha  kuchliroq  bo‘ladi.  Shikastlangan  joydagi  material 
bakterioskopik 
usulda 
tekshirilganda, 
mikobakteriyalar 
har 
doim 
ham 
topilavermaydi.  Ularda  allergik  sinama  manfiy  yoki  kuchsiz  musbat  bo‘ladi. 
Kasalllik  surunkali  kechadi.  8-14  yoshli  bolalar  moxov  kasalligiga  juda  moyil 
bo‘lib,  ularga  asosan  bemor  ota-onalaridan  yuqadi.  Kasallik  erkaklar  orasida 
ayollarga nisbatan 3 barobar ko‘p uchraydi. 
 

---

63 
 
 
 
 
 
 
 
Immuniteti.  Moxov  kasalligining  immuniteti  yaxshi  o‘rganilmagan,  uning 
mexanizmi sil immunitetiga o‘xshaydi va xujayraviy. 

---

64