Fayzulla boynazarov

JORJGORDON BAYRON
(1788-1824)
_  
Jorj  Bayron  ingliz adabiyotining atoqli  vakili.
«Chayld  Gorald  ziyorati»,  «Sharq  dostonlari», 
«Kofir», «Don Juan» asarlari  muallifi.
«Sharq  dostonlari»  to‘plamiga  kirgan  «Gyaur», 
«Abidoslik  kelin»,  «Korsar»,  «Lara»,  «Korinf qa- 
mali»,  «Parizod»  poemalarini  yozgandan  so‘ng 
muxoliflari  unga  qarshi  turli  tuhmatlar  uyushtiri- 
shadi.  Shundan  so‘ng  u Angliyani  tashlab  chiqib 
ketishga majbur boMadi.
Bayron  1816-yilda Shveytsariya  poytaxti  Jene- 
vaga  kelib  respublikachi  Bonivar jasorati  haqida 
«Shiylon  tutquni»  asarini  yozadi.  1817—1 821 - 
yillarda dramatik asarlar turkumi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yaratadi.  Bu  turkumda  «Manfred»,  «Osmon  va Yer»,  «Kain»  dramatik 
asarlari  bor edi.
«Don  Juan»  she’riy  romani  Bayron  nomini jahonga  tanitdi.  Asarda 
XVIII  asr  hayoti  qalamga  olinsa-da,  o'zi  yashab  turgan  davrning eng 
muhim voqealari  nazarda tutiladi.
Bayronning ko'pgina asarlari  o'zbek tiliga tarjima qilingan.  Bayron 
jahon adabiyotida eng kuchli  siyosiy shoir sifatida mashhurdir.
Bayron  o‘zining  ilk she’rlari  bilanoq ko'zga tez tashlanadi.
«Nyusteddan  ketish  oldidan»  (1803)  deb  nomlanuvchi  she'ri 
ko'pchilikka  manzur  bo'ladi.  Shundan  so'ng  shoirning  «Chog'lanish 
soati»  (1807)  she’rlar to'plami  chop  etiladi.  O'n  to'qqiz yoshli  shoir­
ning  iste’dodi  hammani  lol  qoldiradi.  Uning  she’rlari  iste’dodining 
nihoyatda yuksakligidan dalolat berardi.
1809-yilda  «Angliya  boyvachchalari  va  Edinburg  talqinchilari» 
nomli  hajviy  ruhdagi  poemasi  e’lon  qilinadi.  Bu  poemasida  shoir 
mudrab  qolgan  ingliz adabiy jamoatchiligini  sergaklikka chaqiradi.  Fa­
qat pul,  mol-dunyo  orttirish  uchungina  xizmat  etuvchi,  o'z  iste’dodini 
oyoq  osti  qiluvchi  ijodkorlarni  qattiq  tanqid  qiladi.  Bunday 
ijodkorlarning  asarlari  qirolga  va saroy  ahliga yoqsa  bo'ldi,  adabiyot- 
ning  kelajagi  ularni  zarracha  qiziqtirmaydi,  degan  fikrni  aytib  o'tadi. 
Edinburg jurnali tahririyatini  esa qo'rqoq va xushomadgo'ylar toifasiga 
qo'shadi.  Shu  ketishda  Angliya  adabiyoti  tuban  holga  tushushidan 
tashvishlanadi.
Bayron  ijodida  «Chayld  Gorald  ziyorati»  (1812)  poemasi  alohida 
o'rin egallaydi. Bu asarida shoir Yevropada avj  olib ketgan turli  bosqin- 
chilik urushlarini qoralaydi.
Bayron «Sharq poemasi» (1813)  asarini  ko'p  mamlakatlarda bo'lib, 
Angliyaga qaytib kelgandan so'ng yozadi. Asarda ishq-muhabbat,  inso- 
niylik,  sadoqat  ulug'lanadi.  Pokiza  qalb  egalari  zo'ravon  va zolimlar, 
bosqinchilar tomonidan  toptalganini,  oyoq  osti  qilinganini  zorlanib, 
kuyinib aytadi.
Shoirning ikkinchi poemasi «Korsar» (1814) «Sharq poemasi» asari­
ning mantiqiy  davomidir.  Shoirning ta’kidlashicha,  qabohat  va  qotillik 
hukmron  bo'lgan Angliya kabi jamiyatda  ikki  qalbning bir-birini  sevib, 
murodiga yetishi  u  yoqda tursin,  bunday jamiyatda osoyishta yashash- 
ning o'zi  ham  amrimahol,  poklik,  haqiqat.  ishq-muhabbatning yakson 
bo'lishi  turgan gap.
Bayronning  hayoti  ham  she’rlari  kabi  hayajonga  to'la.  U  butun 
borlig'ini,  hayotini  insoniyatga  bag'ishlagan  inson  edi.  Shoir  ijodini 
qashshoq xalqning istiqboli va kelajagiga bag'ishlaydi.  Oddiy xalqning 
turli yo'llar bilan aldanib kelganidan nafratlanadi.
Bayron o'zidan keyingi avlodlarga juda katta adabiy meros qoldirdi. 
Hozirgi  kunda bu merosdan  butun jahon bahramar.d bo'lmoqda.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---