Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

 
535 - САВОЛ: 
ЭВРИСТИК ВА МУАММОЛИ ҚИДИРУВ 
ДЕГАНДА НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Эвристик ва муаммоли қидирув – бу таълим 
олувчиларнинг янги билимларни ўзлаштиришда мустақил 
равишдаги ҳаракати билан дарсдаги муаммоли вазиятни ҳал 
этишнинг бутун бир тизимидир.
Умуман олганда, эвристик ва муаммоли қидирув усуллари 
таълим олувчиларнинг мустақил равишда билим олишларига 
қаратилган фаолият бўлиб, бундай жараёнларда ўқитувчи таълим 
олувчилар олдига қатор изчил ва ўзаро узвий боғлиқ бўлган 
муаммоли вазиятлар кетма-кетлигини қўяди. Бунда таълим 
олувчилар топган жавоблари (ечимлари) ни тўғри эканлигини 
мустақил равишда исботлашга ҳаракат қиладилар. Булар эса, 
таълим олувчиларни топқирликка ва ижодкорликка ўргатади. 
Ушбу фаолият (жараён) нинг асосий мақсади ҳам таълим 

---

360 
олувчиларни 
ижодий 
билим 
фаолияти 
кўникмаларини 
ровожлантиришга қаратилгандир. 
КЎРСАТМА: Таълим сифатининг мониторингини оптимал 
вариантини танлашда унинг ташкилий-педагогик шарт-
шароитларига асосланиб иш олиб борилса, мақсадга етиб бориш 
кафолатланади. 
 
536 - САВОЛ: 
ЭВРИСТИК ТАЪЛИМ ДЕГАНДА НИМА-
НИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Эвристик таълим – бу таълим олувчиларнинг 
мутақил фаол ижобий фаолиятини ташкил этишда фой-
даланиладиган эвристик методларга асосланган таълим.
“Эвристика” юнонча сўз бўлиб, “henrist” сўзи “излайман”, 
“топаман”, “очдим” маъноларини беради. Умуман, эвристик таълим 
жуда узоқ антик замонлардан бери қўлланилиб келинади. Биринчи 
бора таълим жараёнида қўлланилганда эвристик суҳбатларга йўна-
лтирилган, кетма-кет берилган саволларга жавоб бериш жараёнида 
шаклланган саволлар жавоб беришда жавоблар ўқувчи томонидан 
муаммолар ечимига қатнашиш жараёнида ривожлантирилган. 
Педагогикада ўқувчи фикрини ривожлантирувчи мақсадли 
сермаҳсул изланишлар асосида қўллана бошланган кўпроқ бу усулни 
биринчилардан бўлиб математик олимлар, ўқитувчилар истеъмолга 
киритганлар. Кўпинча “математик ечиш санъати” методлари шаклида 
қўллаш маъқул кўринган. Кейинчалик уни бошқа ўқув предметларни 
ўқитиш жараёнида илғор универсал методлар сифатида қўллашга 
ҳаракатлар, ўрганишлар, ўзлаштиришлар бўлган.
КЎРСАТМА: Мавзуга оид маълумотларни тўплаш, қайта ишлаш 
ва уларни танланган метод ёки методология учун фойдаланишни 
таъминлаш мақсадида ахборотларга айлантириш керак ва лозим 
топилганда уларни керакли тизимлар кўринишида ифодалаш керак.