Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

554 - САВОЛ: 
АВТОМАТЛАШТИРИЛГАН АХБОРОТ 
ТИЗИМЛАРИНИНГ ТУЗИЛМАСИ ДЕ-
ГАНДА НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Автоматлаштирилган ахборот тизимларининг 
тузилмаси асосан таъминловчи ва функционал қисмларга 
бўлинади. 
Таъминловчи қисмларга қуйидагилар киради: ахборотли 
техник, математик, лингвистик, дастурий, ташкилий, махсус 
дастурий, умумий тизимли дастурий, услубий, ҳуқуқий, 
эрганомик таъминотлар. 
Функционал қисмлари ахборот тизимининг вазифаси, 
топшириқлар ва режалаштирилган мақсадга эришиш жараёнини 
амалга оширишга қаратилган бўлади ҳамда улар қуйидаги қисм 

---

378 
тизимлар кўринишида ҳам учрайди, яъни бошқарув даражасини 
аниқлаш, бошқариладиган ресурс турини белгилаш, қўлланилиш 
соҳасини аниқлаш, бошқарув иши ва даврини белгилаб берувчи 
фаолият турларини бажарадилар. 
КЎРСАТМА: Автоматлаштирилган ахборот тизимлари асосан 
илмий, илмий-услубий ва оммавий ишланмаларни яратиш 
мумкинлиги доимо тадқиқотчининг диққат марказида бўлиши 
керак. 
 
555 - САВОЛ: 
АВТОМАТЛАШТИРИЛГАН АХБОРОТ ТИ-
ЗИМЛАРИНИ ҲАЁТГА ЖОРИЙ ЭТИШ 
БОСҚИЧЛАРИ ҲАҚИДА ҚАНДАЙ ФИКР-
ДАСИЗ? 
ЖАВОБ: 
Автоматлаштирилган 
ахборот 
тизимларини 
яратишдан тортиб, ундан амалиётга фойдаланишгача бўлган 
босқичлар қуйидагилардан иборат:

лойиҳани асослаш босқичи. Бунда режалаштириш ва 
талаблар ўрганилади, яъни тизимли таҳлил амалга оширилади ва 
бу орқали тадқиқотнинг мақсади, вазифаси ҳамда ишчи фарази 
асосий талаб бўлиб хизмат қилади; 

техник лойиҳалаштириш – мантиқий лойиҳалаштириш. 
Бунда автоматлаштирилган функциялар таркиби, таъминловчи 
қисмтизимлар таркибини ишлаб чиқариш ва улар орасида 
автоматлаштирилган ахборот тизимларининг техник лойиҳаси 
расмийлаштирилади; 

қўлланмани лойиҳалаштириш. Бунда дастурлар тизими, 
қисмтизимларни аниқлаш ва ахборотларни қайта ишлаш ҳамда бу 
бўйича олинган натижалардан мутахассислар фойдаланиш учун 
қўлланма, кўрсатма, йўриқнома яратиш қаралади; 

жорий этиш. Бунда тестлаш, тажриба-синов ишлари
ўтказиш амалга оширилади; 

эксплуатация (амалда фойдаланиш). Бунда дастурий ва 
техник воситалар, шуниндек, бутун лойиҳани тулиқ ишга 
тушуриши аниқланади ва баҳоланади. 
КЎРСАТМА: Автоматлаштирилган ахборот технологиялари 
барча ахборот операцияларини автоматлаштиришда қатнашади. 

---

379 
Ана шу сабабли хам ундан жамиятнинг илмий-техник тараққи-
ётини жадаллаштиришда фойдаланишни доимо эсда тутиш керак.