Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

 
269 - САВОЛ: 
ХУЛОСА ЧИҚАРИШНИ ЯНГИ ҲУКМ 
ДЕЙИШ МУМКИНМИ? 
ЖАВОБ: Хулоса чиқариш – бу нарса ва ҳодисаларни ўрганиш 
натижасида ҳосил бўлган фикрлар (тушунчалар)нинг ўзаро 
мантиқий алоқадорлиги ва узвий боғланиши асосида ҳосил бўлган 
умумий янги ҳукм. 
Хулосалар турлари қуйидагилардан иборат: 
1. Индуктив хулоса чиқариш, яъни хусусий тасдиқлардан 
(ҳукмлардан) умумий тасдиқларга ўтиш; 
2. Дедуктив хулоса чиқариш, яъни умумий тасдиқлардан 
хусусий тасдиқларга ўтиш; 
3. Анологик хулоса чиқариш, яъни моделлаштириш ва 
уларнинг манбаини идентификация қилиши орқали хулосалаш. 
КЎРСАТМА: Хулоса чиқаришда энг аввало, шахсий 
тажриба ва кузатишлар, тадқиқотга оид эмперик маълумотлар, 
тадқиқот бўйича эришилган натижалар ҳисобга олиниши керак 
ва улар мукаммал хулосани ифодалашга дидактик асос бўла 
олади.

---

196 
270 - САВОЛ: 
ЎЗБЕКИСТОНДА КИБЕРНЕТИКА ФАНИ 
РИВОЖИГА ҲИССА ҚЎШГАН ОЛИМ-
ЛАРДАН КИМЛАРНИ БИЛАСИЗ? 
ЖАВОБ: Республикамизда 1956 йилдан Кибернетика фани 
ривожлана бошлади. Ўша йили академик М.Т. Ўразбоев раҳбар-
лигида Ўзбекистон Фанлар Академиясига қарашли В.И. Рома-
новский номидаги Математика илмий тадқиқот институти қошида 
“Ҳисоблаш техникаси” бўлими ташкил этилди ва унга 
В.Қ.Қобулов раҳбар этиб тайинланди. 
В.Қ.Қобулов ташаббуси билан республикамизда биринчи 
марта “Урал-1” русумли ЭҲМ Москвадан олиб келиб ўрнатилди. 
Бу “Ҳисоблаш маркази” 1966 йилда Ўзбекистон Фанлар ака-
демиясиги қарашли “Ҳисоблаш марказли кибернетика илмий 
тадқиқот институти”га айлантирилди ва у Марказий Осиё 
минтақасида ягона илмгоҳ эди. Бу илмгоҳ 1978 йилга келиб “Ки-
бернетика” илмий ишлаб чиқариш бирлашмасига айлантирилди. 
Кишилик фаолияти турли жабҳаларидаги вазифаларини ҳал 
этишга алгоритмлар назариясини ривожлантириш базасида 
академик В.Қ.Қобулов раҳбарлигида бирлашманинг етук 
олимлари Ўзбекистонда кибернетика фанининг шаклланиши ва 
ривожланишига катта ҳисса қўшдилар. 
Ўзбекистонда кибернетика фани ривожига академиклардан 
В.Қ.Қобулов, Ж.А. Абдуллаев, М.М.Комилов, Т.Бўриев, Ф.Б.Абу-
талиев, Б.А.Бандоренко, Т.Ф.Бекмуратов ва бошқаларнинг хизмат-
лари катта ва уларнинг ҳар бир кибернетика соҳасида мустақил 
йўналишлар таркиб топтирилишида фаол иштирокчи бўлади. 
КЎРСАТМА: Демак, бизнинг республикамиз олимлари ҳам 
бошқарув муаммолари ечимлари бўйича дунё миқёсидаги 
муаммолар ечимларини илмий тадқиқ қилиш бўйича фаоллик 
билан ижод қилганлар ва қилмоқдалар. Бу ёш тадқиқотчиларга шу 
авлодга муносиб давомчи бўлиши кераклигини уқдиради.