Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

 
284 - САВОЛ: 
ИЛМИЙ ИШЛАНМАЛАР ҚИЛИШДА 
НОАНИҚ БОҒЛАНИШЛАР ВУЖУДГА 
КЕЛИБ ҚОЛИШ МУМКИНМИ? 
ЖАВОБ: Илмий ишланмалар қилишда ноаниқ боғланишлар 
ҳам вужудга келиб қолиши мумкин. Бунда қуйидаги ҳолатлар 
учраши мумкин: 
1. Олинган математик аппаратлар (тенгламалар, функциялар, 
алгоритмлар ва ҳ.к.) тизими математика фани ривожи натижасида 
ўрганилган. Баъзи ҳолларда янги йўналишлар ҳам пайдо бўлган. 
Масалан, математика, логика, информатика, бошқарув назарияси 
ютуқлари асосида сунъий тафаккур йўналиши ёки математика, 
биология, техника фанлари ютуқлари асосида бионика фани ва шу 
кабилар пайдо бўлган. 
2. Яратилган математик аппарат олдин учрамаган ва 
математиклар томонидан ўрганилмаган бўлмоғи лозим. Аммо бу 
ҳолатлар камдан-кам учрайди. 
3. Яратилган математик аппаратнинг бир неча хусусий ҳоллари 
ечимга эгалиги. Бунда амалий фаолиятга кўпроқ яроқлилиги соҳаси-
ни ошириш мақсадида баъзи бир соддалаштиришлар, чеклашлар 
(қўшимча ҳад, қўшимча кўпайтувчи ва ҳ.к.) амалга оширилади. 
4. Яратилган математик аппаратларнинг замонавий компь-
ютерлардан фойдаланиб оптимал ечимларни топиш ва шу кабилар. 
КЎРСАТМА: Ҳар қандай ҳолатда ҳам тадқиқотчининг вазифаси 
ўзи яратган математик аппаратни мавжуд математик аппаратлар 
билан солиштириб ва ўрнатилган қонуният асосида уни ечишдан 
иборат бўлади. 

---

215 
 
285 - САВОЛ: 
ИЛМИЙ ТАДҚИҚОТ ИШИНИНГ АЛГО-
РИТМИК ТИЗИМИ БИЗГА НИМАНИ 
БЕРАДИ? 
ЖАВОБ: Таълим жараёни мунтазам равишда ҳаракатланиб 
турувчи динамик тизим бўлганлиги сабабли, унга оид илмий 
тадқиқот ишлари жараёни ҳам динамик (мантиқий) кетма-кетликка 
эга бўлади. Шу сабабли ҳам таълим тизимини бошқаришга оид 
илмий тадқиқот ишида қўйилган муаммонинг режалаштирилган 
ечимига мос алгоритмик тизимини ишлаб чиқишга тўғри келади. Бу 
алгоритмик тизим бизга таълим жараёнини бошқаришда қўйилган 
мақсад, манба, белгиланган вазифалар, бошқариш алгоритми ва 
воситалари доимо боғлиқликда деб тушунишга имконият беради. 
КЎРСАТМА: 
Алгоритмик 
тизимларни 
таълим-тарбия 
жараёнининг барча босқичларига қўллаш мумкин.