Telefon tarmog‘i orqali Internetga ulanish. Internet tarmog‘iga
oddiy telefon tarmoqlari orqali standart modem qurilmalari
yordamida ulanish mumkin. Telefon tarmog‘i orqali Internetga
ulanishda modem qurilmasidan tashqari maxsus dasturdan ham
foydalaniladi. Bunda ushbu dastur yordamida Internetga ulanganda
telefon tarmog‘i band qilinadi, seans tugagandan so‘ng telefon
tarmog‘i bo‘shatiladi va unda boshqalar foydalanishi mumkin.
Internetga ulanishni amalga oshiruvchi dasturning yutug‘i shundaki,
ular Internetga to4g4ridan to4g4ri ulanishga imkon beradi.
Telefon tarmog‘i orqali «Chaqiruv» bo‘yicha bog‘lanish Internet
xizmatlarini taqdim etuvchi provayder bilan mijoz o‘rtasida amalga
oshiriladi. Bunda foydalanuvchi mantiqiy nom (login) va maxfiy
belgi (parol) yordamida Internetga to4g4ridan to4g4ri ulanadi.
2-rasm. Telefon tarmog‘i orqali bog‘lanish.
Mobil aloqa vositalari yordamida Internetga ulanish. «Telefon
orqali ulanuvchi» Internetdan mobil aloqa va tarmoqda ishlash
imkonini beruvchi uyali telefon yoki kommunikator bo‘lgan
hamma joyda foydalanish mumkin. Uyali aloqa orqali Internetga
15
ulanish bir qancha o‘ziga xoslikka ega. Birinchidan, telefonning
ekrani juda kichkina bo‘lib, u grafika va suratlar bilan haddan ziyod
boyitilgan web-saytlarning namoyishini qiyinlashtiradi, ikkinchidan,
mobil aloqa vositasi orqali m a’lumotni uzatish kanali unchalik
tezkor emas. Ammo bugungi kunga kelib, ushbu kamchiliklarni
bartaraf etish imkoni tug‘ildi va hozirgi kunda katta ekranli «telefon»
orqali simsiz Internetga ulanib, tezkor kanallar orqali ishlash
mumkin. Mobil Internetdan foydalanish uchun endilikda uyali
telefonning zarurati yo‘q, ulanish uchun noutbuk va USB-mo-
dem maxsus ta’riflari mavjud sim-kartalar kerak. Hozir buni barcha
yirik mobil aloqa operatorlari taklif etmoqda.
Bugungi kunda tobora ommalashib borayotgan sensor (sezgir)
ekranli IPAD planshet kompyuterlari ham simsiz tarmoq tizimidan
foydalanish uchun qulaydir. Uning oxirgi modellari, nafaqat, Wi-Fi
tartibda, balki 3G uyali tarmoqlarida bemalol ishlash imkonini beradi.
Internet tarmog‘iga, nafaqat, kabel yoki telefon liniyasi orqali
simli, balki mobil aloqa vositalari yordamida simsiz ulanish ham
mumkin. Internet tarmog‘iga simsiz ulanish kompyuter orqali yoki
mobil telefonning o‘zida amalga oshiriladi. Agar kompyuter orqali
Internetga simsiz ulanish kerak bo‘lsa, u holda kompyuterdan
tashqari Internet xizmatlarini taqdim etuvchi operator yoki
provayderning simsiz ishlovchi modemi yoki xuddi shu vazifani
bajaruvchi mobil telefon apparati zarur.
Agar mobil telefon bilan Internetga bog‘lanish yoki undan
foydalanish kerak bo‘lsa, u holda xizmat ko‘rsatuvchi mobil opera-
torning mijozi bo‘lish va unda GPRS xizmati yoqilgan bo‘lishi
talab qilinadi. Mobil aloqa vositalari yordamida Internetdan
foydalanilganda WAP texnologiyasi simsiz foydalanish imkonini
beradi. Mobil aloqa tarmoqlarida so‘rov va m a’lumotlarni uzatish
uchun GPRS xizmatidan foydalaniladi.
Modem tushunchasi va uning vazifasi. Modem modulator-
demodulator so‘zlarining qisqartmasi hisoblanadi. Ushbu quril-
maning asosiy vazifasi kompyuterdan olingan raqamli signalni
uzatish uchun analog shakliga aylantirish va qabul qilingan signalni
undan raqamli shaklga qaytarish hamda aloqa kanallari bo‘ylab
uzatishdan iborat. Modem signalni (axborot) telekommunikatsiya
kanallar bo‘ylab uzatishni ta’minlaydi. Modem yordamida Internetda
oddiy analog telefon tarmog‘i orqali bog‘lanish mumkin. Bunday
modemlarning nazariy jihatdan eng yuqori foydalanish tezligi
56 Kb/s.ni tashkil etadi.
16
3-rasm. Simsiz tarmoq orqali ulanish
(GPRS, EDGE, GSM, 3G, 4G, CDMA, Wi-Fi, WiMax).
Modem ichki va tashqi turlarga bo‘linib, har ikkisi ham Inter
netga yoki telekommunikatsiya tarmoqlariga ulanish uchun xizmat
qiladi.
Tashqi faks — modem
Simsiz modem
Ichki m0dem
4-rasm. Ulanish vositalari.
O ‘zbekiston Respublikasida Internet tarmog‘ining rivojlanishi.
Respublikamizda milliy Internet-segmentini rivojlantirish bo‘yicha
ishlar Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 6-iyundagi «Kompyuter-
lashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini joriy etish chora-tadbirlari to tg‘risida»gi qarori
bilan tasdiqlangan «2002—2010-yillarda kompyuterlashtirish va
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish dasturi»ga
asosan amalga oshirilmoqda.
Respublika telekommunikatsiya tizimlarini modernizatsiya qilish
va rivojlantirish bo‘yicha loyihalarni amalga oshirish natijasida mam-
lakatimiz aholisining keng qatlamlari uchun Internet xizmatlaridan
foydalanish borgan sari yengil bo‘lib bormoqda. Hozirgi vaqtda
17
respublikamizda Internet foydalanuvchilarining umumiy soni
7,3 mln.dan ortdi, shundan 3,5 mln.i, ya’ni har 1000 fuqarodan
111 nafari aloqa tarmoqlari orqali Internetga ulanadi. Mobil Internet
foydalanuvchilarining soni esa hozirgi kunda 3,8 mln.ni tashkil etadi.
Respublikamizda AKTni rivojlantirishga bo‘lgan e’tibor tufayli,
Internet tarmog‘ida milliy resurslar soni yildan yilga ortmoqda.
Hozirgi kunda respublikada Uz domen hududida ikkinchi darajali
domen nomlarini ro‘yxatga olish bo‘yicha 7 ta registrator faoliyat
ko‘rsatadi: Tomas, Billur. com, Arsenal-D, Sarkor Telecom, VSS,
TV-Inform va Simus.
Milliy axborot resurslarini rivojlantirish bo‘yicha hukumat
qarorlari va chora-tadbirlar rejasini amalga oshirish natijasida domen
nomlari soni yildan yilga ortmoqda.
M a’lumotlarni uzatish, jumladan, Internet tarmog‘iga ulash
xizmatlarni taqdim etuvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlarning soni
bugungi kunda 982 tani tashkil etadi, jamoa foydalanish punkt-
larining umumiy soni esa 1025 taga yetdi.
Provayder va operatorlarning aksariyat qismi Toshkent shahrida
joylashganligiga qaramay, respublikamizning boshqa hududlari,
ayniqsa, Samarqand, Buxoro viloyatlarida ham provayder va opera-
torlarning barqaror o‘sishi kuzatilmoqda.
Internet tarmog‘i vazifasi va undan foydalanish maqsadlari.
Internet tarmog‘ining vazifasi mijozga web-hujjatlarni o‘qish,
elektron pochta, fayl uzatish va qabul qilish, muloqotda bo‘lish,
tarmoqda hujjatlarni saqlash va ular bilan ishlash xizmatini ko‘r-
satishdan iborat. Internet tarmog‘idan axborotlarni almashish,
masofaviy ta ’lim olish, konferensiyalar o‘tkazish, web-saytlarni
tashkil etish, elektron pochtani joriy qilish, muloqot o‘rnatish va
shu kabi maqsadlarda foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |