qisqa vaqt ichida ta’minlash vositasidir.
tarmoqdagi ma’lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga
uzatadi. Asosiy xizmati — foydalanuvchilarni Internetga ulaydi. Ayni
mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni provayder deb atashadi.
Ularning serverlari Internetga kirish darvozalari hisoblanadi. Bundan
tashqari, server so‘zi quyidagicha shakllarda ham ishlatiladi.
Ajratilgan server. Yirik kompaniyalar ko‘plab kompyuterlarga ega
bo‘lishadi. Tashkilotning barcha tarmoq xizmatlarini boshqarish
uchun alohida kompyuter ajratilib, unga maxsus dasturlar o‘rnatilgan
holda Internetga doimiy ulanadi va uni ajratilgan server deb atashadi.
Bu server orqali barcha kompyuterlar Internetga chiqa olishadi.
Virtual server. Kecha-yu kunduz Internetga ulangan kompyuterni
ishlatish oddiy foydalanuvchiga qimmatga tushadi. Shuning uchun,
ular boshqa serverning xotirasidan bo‘sh joyni ijaraga olishadi va
virtual serverga ega bo‘lishadi. Bu bamisoli Internetdagi o‘z vakolat
xonangizga o‘xshaganday. Albatta, foydalanuvchi jismoniy server
bilan foydalanish huquqiga ega bo‘lmaydi, lekin tarmoq orqali
virtual serverga kirib, kerakli m a’lumotlarni yozib qo‘yishi mumkin.
Keyin tarmoqqa kiritilgan m a’lumotlarni boshqa foydalanuvchilar
kun davomida o‘qishi mumkin.
Odatda, bunday xizmatni provayderlar ko‘rsatadi va uni
«xosting» (ing. — hosting) deb atashadi.
Serverdagi xosting xizmatlari ikki xil bo‘ladi: pulli va bepul.
Pulli xosting xizmatlarga boy va tez ishlaydi, bepulida esa xizmat
turlari kam, ishlash tezligi past va saytingizda o ‘zgalarning
reklamalari paydo bo‘lib turadi. O‘rganishga bepul xosting bo‘la-
veradi, lekin jiddiy loyihalar uchun pulli serverlar zarur.
Proksi-server. Proksi-server — foydalanuvchi va Internet orasi-
dagi maxsus vositachi dastur. Uni ishlatish shart emas, lekin bu
dastur yordamida web sahifalarining yuklash jarayonini tezlashtirish
mumkin. Proksi-server Internetdan ko‘p ko‘radigan sahifalarni
qattiq diskdagi omborga saqlaydi va yana shu sahifalar so‘ralganda
Internetdan emas, balki xotirasidan ko‘rsatadi. Odatda, proksi-
server ajratilgan serverga o‘rnatiladi va tarmoq xizmatlarini ham
bajaradi, ya’ni mahalliy tarm oq kom pyuterlarini Internetga
ulaydi. Tarmoqdagi kompyuterlar Internet so‘rovlarini ajratilgan
serverga uzatishadi, serverda esa proksi dasturi so‘rovlarni Inter
netga chiqaradi va tashqaridan kelgan m a’lumotlarni tarmoq
kompyuterlariga yetkazib beradi. Yana proksi dasturi yordamida
kompyuterlarning tarmoqdagi ish jarayonini boshqarib, kuzatib
turish ham mumkin.
9