"makroiqtisodiyot"

             MV=C+R. 
Pul taklifining kengaytirilgan modelini  iuyidagicha yozish mumkin: 
                     Cr +1 
           Ms =------------- · MB                yoki    Ms = m · MB 
                      Cr + rr 
                       (Cr +1)/ (Cr + rr) nisbat pul multiplikatori deb yuritilib bir so’mlik 
pul  bazasi  hisobiga  necha  so’mlik  pul  taklifi  yuzaga  kelishini  ko’rsatadi.  Pul 
multiplikatorini  –  pul  taklifining  pul  bazasiga  nisbati  ko’rinishida  yozish 
mumkin: 
                    Ms            S+D            S/ D + D/ D         Cr + 1 
      m = ------------ = ----------- =  ------------------- = --------------                  
         MB            C+R             S/ D + R / D         Cr +rr 
   Cr  miqdori  –  aholining  o’z  mablag’larini  naqd  pullar  va  depozitlar  o’rtasida 
qanday proportsiyada saqlashni tanlashga bog’liq.   
rr  =  R /  D  miqdori  esa  –  aholining nafaqat  Markaziy  Bank  belgilab bergan 
majburiy rezerv normasiga, balki tijorat banklari saqlab turishni mo’ljallanayotgan 
ortiqcha rezerv miqdoriga ham bog’liq. 

---

100 
 
Demak,  pul  taklifi  pul  bazasi  va  pul  multiplikatori  miqdoriga  bog’liq  ekan. 
Pul multiplikatori pul bazasining bir miqdorga oshishi natijasida pul taklifi qanday 
o’zgarishini ko’rsatadi. 
Markaziy  bank pul taklifini avvalambor, pul bazasiga ta’sir  etish  yo’li bilan 
tartibga soladi. 
Mamlakatda pul miqdori ko’payadi, agar: 
-pul bazasi o’ssa; 
- majburiy zahiralash normasi pasaytirilsa; 
- tijorat banklarining ortiqcha rezervlari kamaysa; 
-naqd pullarningn depozitlar umumiy summasiga nisbati pasaysa.