"makroiqtisodiyot"


Pul taklifi. Bank multiplikatori



Download 3,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/199
Sana31.12.2021
Hajmi3,28 Mb.
#268622
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   199
Bog'liq
Nazarova MM uz 3d090 (1) unlocked

9.2. Pul taklifi. Bank multiplikatori. 
Pul taklifi (M
s
) o’z ichiga bank tizimidan tashqaridagi naqd pullar (S) va zarur 
bo’lganda  (D)  iqtisodiy  agentlar  bitimlar  uchun  ishlatishi  mumkin  bo’lgan 
depozitlarni oladi: 
                                               M
s 
= S+D. 
  Aksariyat mamlakatlarda davlat pul chiqarishda monopol huquqqa ega.. Uni 
amalga  oshirish  huquqi  nisbatan  mustaqil  muassasa  Markaziy  bank  ixtiyorida. 
“Markaziy  bank  O’zbekiston  Respublikasi  hududida  qonuniy  to’lov  vositasi 
sifatida banknotlar va tangalar ko’rinishidagi pul belgilarini muomalaga chiqarish 
mutlaq  huquqiga  ega”
*
.    Ammo  pul  taklifini  ko’paytirish  imkoniga  yoki  pul 
yaratish  qobiliyatiga  tijorat  banklari  ham  ega.  Ular  kreditlar  bera  borib,  to’lov 
vositalari emissiyasini yoki kredit multiplikatsiyasini amalga oshiradi. Masalan, A 
bankning  depoziti  2000  so’mga  o’sgan  bo’lsa,  zahira  normasi  20  %  ga  teng 
bo’lganda  (zahira  normasi  –  tijorat  banklar  depozitlarining  ma’lum  qismini 
Markaziy bankda saqlab turish normasi), u 400 so’mni Markaziy bankda zahiralab, 
qolgan  1600  so’mni  qarzga  beradi.  Shunday  qilib,  A  bank  pul  taklifini  1600 
so’mga  ko’paytiradi  va  u  endi  2000+1600=3600  so’mni  tashkil  etadi.  Ya’ni, 
omonatchilarning  depozitlardagi  2000  so’mdan  tashqari  yana  1600  so’m  qarz 
oluvchilar qo’lida qoladi. Agar, 1600 so’m yana banka tushsa, (masalan, B bankka) 
unda 20 % ga teng bo’lgan zahira normasida u 320 so’mni zahirada qoldirib, 1280 
so’mni  kreditga  beradi  hamda  shu  miqdorda  pul  taklifini  oshiradi.  Kredit 
berishning  bu  jarayoni  so’nggi  pul  birligidan  foydalanishga  qadar  davom  etadi.  
                                                           
*
 Саидова Г., Шадыбаев Т. Макроэкономика Т., ИПАК «Шарк» 2003, 34 -с.. 
*
  Ўзбекистон    Республикасининг    “Ўзбекистон  Республикаси    Марказий    Банки    тўғрисида”ги    Қонуни, 
1995йил.  21  декабрь  /  Ўзбекистон  банк  тизимини  ислоҳ  қилиш  ва  эркинлаштириш  бўйича  қонунчилик 
ҳужжатлари тўплами.Т.: Ўзбекистон,  2003., 18-.б. 


99 
 
Yakuniy  hisob  kitob  bank  depozitlari  jami    10000  so’mga  ko’payganligini 
ko’rsatadi. Bu jarayonni formula ko’rinishida quyidagicha yozishimiz mumkin: 

Download 3,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish