"makroiqtisodiyot"

 
 
 
 
 
 
 

---

90 
 
 
Yalpi investitsiya hamda amortizatsiya nisbati o’zgarishining iqtisodiyotga 
ta’siri 
a) o’sib boruvchi iqtisodiyot 
 
           Yalpi              
     investitsiyalar 
 
 
 
 
 
         Yil boshiga              
 
 YaIMning yillik hajmi                     Yil oxiriga 
b) turg’un iqtisodiyot 
   Yalpi     investitsiyalar 
 
 
 
 
 
 
 
  Yil boshiga            YaIMning yillik hajmi         Yil oxiriga 
v) qisqarayotgan iqtisodiyot 
 Yalpi   investitsiyalar 
 
 
 
 
 
 
 
Yil boshiga            YaIMning yillik hajmi         Yil oxiriga 
 
 
Boshqacha  aytganda,  sof  investitsiya  yalpi  investitsiya  bilan  amortizatsiya 
ajratmalarining  ayirmasiga  teng.  Sof  investitsiya  asosiy  va  aylanma  kapitalning 
Соф 
инвестициялар 
Амортизация 
Истеъмолвадавла
тсарфлари 
 
Капитал 
ҳажми 
Капитал 
ҳажми 
 
Амортизация 
 
Истеъмолвадавла
тсарфлари 
 
Капитал 
ҳажми 
 
Капитал 
ҳажми 
 
Амортизация 
 р  
Истеъмолвадавла
тсарфлари 
 
Капитал 
ҳажми 
 
Капитал 
ҳажми 
 

---

91 
 
o’sishini ta’minlaydi.  
Yalpi  investitsiyalar  bilan  amortizatsiya  hajmi  o’rtasidagi  nisbat  iqtisodiyot 
rivojlanish holatining ko’rsatkichi hisoblanadi.  
Yuqoridagi chizmada yalpi va sof investitsiyalar hamda amortizatsiya nisbati 
o’zgarishining  o’suvchi,  turg’un  va  qisqaruvchi  iqtisodiyotlarga  ta’sirini 
ko’rishimiz mumkin. 
Chizmadan  ko’rinadiki,  yalpi  investitsiyalar  tarkibida  sof  investitsiyalar 
hajmining  ahamiyatli  darajada  bo’lishi  yil  oxirida  kapital  hajmining  o’sishiga 
hamda,  pirovardida  iqtisodiyotning  o’sishiga  olib  keladi.  Turg’un  iqtisodiyot 
sharoitida  esa  yalpi  investitsiyalar  faqat  amortizatsiya  ajratmalari,  ya’ni  iste’mol 
qilingan  kapitalni  qoplash  fondi  hajmiga  teng  bo’lib,  yil  oxirida  kapital  miqdori 
o’zgarmay qoladi. 
Yalpi  investitsiyalarning  iste’mol  qilingan  kapitalni  qoplash  fondi  hajmidan 
ham oz bo’lishi yil oxirida kapital miqdorining qisqarishiga va buning oqibatida, 
iqtisodiyot ko’rsatkichlarining pasayib ketishiga olib keladi. 
Investitsiyalarhajmining 
YaIM 
yokidaromadlardarajasigabog’liqligini 
akselerator modeli aksettiradi: 
I = f(Y),  ya’niinvestitsiyalar (I) YaIM (Y)ningfunktsiyasiekan. 
Akselerator modeliningto’liqroqko’rinishiquyidagichabo’ladi: