"makroiqtisodiyot"

Taklif inflyatsiyasi 
  Inflyatsiyani  real  daromadlar  darajasiga  ta’siri  u  kutilayotgan  yoki 
kutilmayotganiga  ham  bog’liq.  Kutilayotgan  inflyatsiya  sharoitida  daromad 
oluvchi  inflyatsiyaning  u  olayotgan  daromadga  ta’sirini  kamaytirish,  ya’ni  real 
daromadi darajavsini saqlab qolish chorasini ko’radi.  
Bu uchun Fisher tenglamasidan foydalanish mumkin: 
i  = r + kut,    bu erda i-nominal foiz stavkasi; r- real foiz stavkasi;  kut- 
kutilayotgan infnflyatsiya darajasi. 
Inflyatsiya sur’ati 10 foizdan oshganda Fisher tenglamasi quyidagi ko’rinishni 
oladi:  
                           i  - kut 
                    r = -----------     
                          1- kut 
Kutilmagan inflyatsiya daromadlarni debitorlar va kreditorlar o’rtasida kreditorlar 
foydasiga  qayta  taqsimlaydi.  Shuningdek  kutilmagan  inflyatsiya  daromadlarni 
qayd  qilingan  daromad  oluvchilar  va  qayd  qilinmagan  daromad  oluvchilar 

---

58 
 
 
   Y
1 
       Y
2 
Y
3 
Y 
AS
1 
AS
2 
AS
3 
AD
3 
AD
2 
AD
1 
    P
3 
      P
1 
       P
2 
 
P
4 
 
P
5 
P 
B 
C 
D 
A 
F 
o’rtasida  keyingilari  foydasiga  qayta  taqsimlaydi.  Talab  va  taklif  inflyatsiyasini 
qat’iy chegaralash qiyin. Ba’zida bu ikki turdagi inflyatsiya bir-biri bilan qo’shilib 
ketadi.  Masalan,  talab  inflyatsiyasi  sharoitida  yollanma  ishchilar  kutilayotgan 
inflyatsiya  darajasini  e’tiborga  olib  ish  haqilari  oshirilishini  mehnat 
shartnomalariga kiritadilar. Bu esa mahsulot tannarxini oshirib taklif inflyatsiyasini 
keltirib chiqaradi. Tovarlar taklifning kamayishini kuzatayotgan iqtisodiy agentlar 
pul mablag’larini tovarlarga aylantirishga shoshadilar. Bu holat talab inflyatsiyasi 
ko’rinishini  keltirib  chiqaradi.  Bunday  ketma-ketlik  oxir-oqibat  giperinflyatsiyani 
keltirib  chiqarishi  mumkin.  Giperinflyatsiya  boshqarib  bo’lmaydigan  inflyatsiya 
jarayoni bo’lib,  ishlab chiqarish va bandlik darajalariga halokatli ta’sir ko’rsatadi. 
Xarajatlar  inflyatsiyasi  stagflyatsiyaga,  ya’ni  bir  vaqtda  ishlab  chiqarishni 
pasayishi va narx darajasining o’sishiga olib keladi.