"makroiqtisodiyot"

Siyosiy jarayon va siyosatchilarning ishonmasligi 
Ba’zi  iqtisodchilar  iqtisodiy  siyosatni,  siyosatchilarning  mulohazakorligini 
hayot  uchun  juda  muhim  bo`ladi  deb  ishonishadi.  Garchi  bu  qarash  iqtisodiyga 
qaraganda siyosiyroq bo`lsada, iqtisodiy siyosatning qay darajada markaziy o’rinni 
egallashini  ko`rsatadi.  Agar  siyosatchilar  muomilaga  layoqatsiz  bo`lsa,  unda  biz 
ularni  xohishga  ko`ra  pul-kredit  va  soliq-budjet  siyosatining  kuchli  vositalardan 
foydalanishini  xoxlamaymiz.  Iqtisodiy  siyosatda  maxoratsizlik  bir  necha 
sabablarga ko`ra paydo bo`ladi. Ba’zi iqtisodchilar  siyosiy jarayonga yengiltaklik 
bilan  qarashadi,  balki  maxsus  qarashli  guruhlar  kuchlari  o’zgarganligi  uchundir. 
Bundan tashqari,  makroiqtisodiyot ongli qaror  qabul qilishi uchun siyosatchilarda 
bu  haqda  yetarli  bilim  yo`qligini  takidlaydi.  Bu  bilimsizlik  noto`gri  qarorlarni 
taklif  qilish  imkonini  beradi,  murakkab  muommolarni  yechimlarini  tashqi 
ko`rinishdan  jozibador  qilib  ko’rsatadi.  Bunday  yengiltaklik  oqibatida  siyosiy 
jarayon  ko`pincha  obro’li  iqtisodchilardan  safsatabozlarni  maslahatlarini  bir-
biridan  ajrata  olmaydi.  Iqtisodiy  siyosatda  opportunizim    siyosatchilarning 
maqsadlari  aholi  faravonligi  yo`lida  ziddiyatlar  vujudga  kelganda  paydo  bo’ladi. 
Bazi  iqtisodchilar  siyosatchilar  kabi  makroiqtisodiy  siyosatdan  o`z  maqsadlariga 
erishishda  foydalanishlaridan  saqlanadilar.  Agar  aholining  ovoz  berishi  saylov 
vaqtiga  to’g’ri  kelsa,  siyosatchilar  iqtisodiyotni  yaxshi  qilib  ko’rsatishi  uchun 
yaxshi  rag`bat  oladilar
. 
Prizident  kamroq  investitsiya  darajasi  bilan  iqtisodiyotda 
turg`unlikni  kelishiga  sababchi  bo`lishi  mumkin,  keyingi  saylovda  kamroq 
ishsizlik darajasiga erishib, bu saylov kuni inflatsiya va ishsizlikni pasayganligini 
bildiradi.  Iqtisodiyotni  mohirona  yo`l  bilan  boshqarish  siyosiy  biznes  davri  deb 
atalib  siyosiy  olimlar  va  iqtisodchilar  tomonidan  keng  izlanishlar  olib  borishga 
sabab bo`lgan
29
. 
                                                           
29
 William Nordhaus, “ Siyosiy biznes davri”, iqtisodiy tadqiqotlar tahriri 42 (1975): 169-190; va 
Edward Tufte, iqtisodiyotning siyosiy nazorati (Princeton, N.J.: Princeton universiteti nashri, 1978). 

---

234 
 
 
Siyosiy  jarayonda  shubxalarni  davom  etishi  bazi  iqtisodchilarni 
siyosat  faoliyatidan  tashqarida  iqtisodiy  siyosatni  himoya  qilishga  olib  keladi. 
Bazilari konstitutsiyaga o`zgartirish kiritishni shuningdek, balanslashgan byudjetni 
ham  o’zgartirishni  maqullashadi,  bu  qonun  chiqaruvchilarni  qo’lini  bog’laydi  va 
iqtisodiyotni ham mahoratsizlikdan, ham opportunizmdan saqlaydi.