"makroiqtisodiyot"

 

---

232 
 
Iqtisodiyotni bashorat qilish qiyin ish 
Iqtisodiy siyosatning natijalari faqat muayyan vaqt oraliqlari orqali namoyon 
bo’lganligi  sababli,  barqarorlashtirish  siyosatini  muvaffaqiyatli  o’tkazish  uchun 
kelgusidagi iqtisodiy vaziyatni oldindan ko’rish zarur. Yarim yoki bir yildan so’ng 
iqtisodiyot  ko’tarilish  yoki  pasayish  holatida  bo’lish-bo’lmasligini  bilmay  turib, 
ushbu  paytda  yalpi  talabni  yo  kengaytirish,  yoki  qisqartirishga  yo’naltirilgan 
iqtisodiy  siyosatni  to’g’ri  tanlash  mumkin  emas.  Afsuski,  iqtisodiyot  haqidagi 
bilimlarning  hozirgi  darajasida,  unda  yuz  berayotgan  jarayonlarni  ko`pincha 
oldindan aytib bo’lmaydi. 
Oldindan  bashoratlashni  uslublaridan  biri  ilgarilovchi  ko’rsatkichlar 
indekslarini  qo’llashga  asoslangan.  IX-bobda  muhokama  qilganimizdek, 
ilgarilovchi  ko’rsatkichlar  indesklari  iqtisodiyotning  oldindan  o`zgarishini 
ko`rsatadi.  Ilgarilovchi  ko’rsatkichlar  indeklarining  keskin  tushib  ketishi  kelgusi 
oylarda pasayish sodir bo`lishi mumkinligi haqida signal beradi.  
Oldindan bashoratlashni boshqa bir uslubi davlat organlari hamda  xususiy 
bashoratlash va tahlil qilish firmalari qo`llaydigan iqtisodiy modellar bilan bog’liq. 
XI  bobda  muhokama  qilganimizdek,  bu  murakkab  kompyuter  modellari  katta 
miqdordagi  tenglamalardan  iborat  bo’lib,  ularning  xar  biri  iqtisodiyot 
rivojlanishining  qandaydir  tomonini  ifodalaydi.  Bunda  ular  monetar  va  fiskal 
siyosatda  mumkin  bo’lgan  o’zgarishlar  haqidagi  va  ularga  ekzogen  o’zgaruvchi 
sifatida  kiritiladigan  neft  narxi  darajasi  haqidagi  farazlarga  asoslanadilar.  Shu 
asosda  inflyatsiya,  ishsizlik  va  boshqa  endogen  o’zgaruvchilarning  ehtimolli 
miqdorlarini  oldindan  aytadilar.  Shuni  esdan  chiqarmaslik  kerakki,  bunday 
bashoratlarning  foydaliligi  modellarning  sifati  va  ekzogen  o’zgaruvchilar 
dinamikasi haqidagi farazlarning to’g’riligiga to’laligicha bog’liqdir.