Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1  Ам инжонова  М.  Бозор  ицтисодмёти  шароитида 

cyFypTa 

хизмати  курсатишнинг 

фу^аролик  ХУКУКИЙ  муаммолари.  Дисс.  ю.ф.н.  -  Т.:  2004.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

jihatidan,  texnikasi va  amalga  oshirish  yoilari jihatidan  tamomila  xilma- 

xildir.

Hayot  sug'urtasi  jismoniy  shaxslaming  hayoti,  sog‘lig‘i,  mehnat 

qobiliyati va qo'shimcha pul ta’minoti bilan bog'liq manfaatlarini sug'urta 

qilishdan  iborat  bo'lib,  bunda  sug'urtaning  shartnoma  bo'yicha  eng  kam 

muddati  bir  yilni  tashkil  etadi  va  sug'urta  summalarining  sug'urta 

shartnomasida  ko'rsatib  o'tilgan  oshirilgan  foizini  yoki  davriy  toiovlarni 

o'z  ichiga  oladi.

Shaxsiy  sug'urta  shartnomasi  bo'yicha  bir  taraf  (sug'urtalovchi) 

boshqa taraf (sug'urta qildiruvchi) toiaydigan, shartnomada shartlashilgan 

haq  (sug'urta  mukofoti)  evaziga  sug'urta  qildiruvchining  o'zining  yoxud 

shartnomada ko'rsatilgan boshqa fuqaro (sug'urtalangan shaxs) ning hayoti 

yoki  sogiig'iga  zarar  yetkazilgan,  u  muayyan  yoshga  to'lgan  yoki  uning 

hayotida  shartnomada  nazarda  tutilgan  boshqa  voqea  (sug'urta  hodisasi) 

yuz  bergan  hollarda  shartnomada  shartlashilgan  pulni  (sug'urta  pulini) 

bir  yo'la  yoki  vaqti-vaqti  bilan  to'lab  turish  majburiyatini  oladi  (FKning

921-moddasi,  1- qismi). FKning  914-moddasiga  muvofiq, shaxsiy sug'urta 

ommaviy  shartnomalar  turkumiga  kiradi.  Shuningdek,  ularni  uchinchi 

shaxs  foydasiga  tuziladigan  shartnomalar  turiga  ham  kiritish  mumkin1. 

Xususan,  umumiy qoida  bo'yicha,  shartnomadan kelib chiqadigan  huquq 

va  majburiyatlar  shartnoma  tuzishda  qatnashgan  taraflar  uchun  paydo 

bo'ladi. Masalan, hayotini sug'urtalayotgan shaxs o'zi vafot etgan taqdirda, 

shartnomada  belgilangan  pulni  olish  uchun  boshqa  shaxsni  naf  oluvchi 

qilib  tayinlashi  mumkin.

Sug'urta  shartnomasining  om m aviy  sanalishidan  maqsad, 

sug'urtalovchi  belgilangan  standart  shartnoma  shakllaridan  foydalanib, 

murojaat  etgan  hamma  sug'urta  qildiruvchilarga  bir  xil  munosabatda 

boiishidir.  Biroq  sug'urtalovchi  sug'urta  qildiruvchi  shaxsning  shaxsiy 

holatlarini  (  sogiig'i,  yoshi,  kasbi  va  boshqalar)  e’tiborga  olgan  holda 

shartnomani  tuzadilar.  Ayrim  kategoriyadagi  shaxslar  bilan  shartnoma 

tuzishdan  bosh  tortishlari  mumkin,  qachonki  sug'urta  qildirilayotgan 

shaxs  og'ir  kasal  bo'lsa  yoki  keksaligini  inobatga  olgan  holda.

Mulkiy  sug'urtaning  o'ziga  xos  xususiyatlari  quyidagichadir:

- 

faqatgina  shaxsiy  manfaat,  ya’ni,  sug'urtalangan  shaxs  hayoti 

yoki sogiig'iga zarar yetkazilganda, muayyan yoshga toiishi, shartnomada 

ko'zda tutilgan voqea  sodir bo'lishi bilan sug'urta pulini olishi  tushuniladi. 

Bularning  barchasi  shaxs  bilan  bevosita  bog'liq  bo'lib,  uning  shaxsiy