Ушбу дастур, касб психологияси фанининг еришган ютуқлари, долзарб муаммоларини ҳисобга олган ҳолда тузилди

Harakatni idrok qilish.
Harakatni idrok qilish ayni zamonda ham fazoni, ham vaqtni idrok qilish
demakdir. Masalan, yurayotgan mashinani ko’rib turar ekanmiz, biz ayni
vaqtda uning bizga nisbatan joyini ham va biror nuqtaga nisbatan masofasi
o’zgargan (yaqinlashgan yoki uzoqlashgan) vaqtini ham idrok qilamiz. Idrok
qilinayotgan harakatning tezligi shu narsa harakatining obektiv (haqiqiy)
tezligiga hamisha teng baravar bo’lavermaydi. Ayni bir xildagi harakat tezligi,
vaziyatga qarab, har xil idrok qilinishi mumkin: goho ildamroq, goho
sekinlashgandek ko’rinadi. Tanamizga bevosita tegib turgan narsalarning
harakatini biz teri sezgisi, muskul va ko’ruv organlari vositasi bilan idrok
qilamiz. Bizga nisbatan muayyan masofada turgan narsalarning harakatini ko’z
bilan ko’rib idrok qilamiz.
Harakatni ko’z bilan ko’rib idrok etish ikki xil usul bilan: birinchidan,
harakatda bo’lgan narsaga ko’zni uzmasdan qaraganda uning surati ko’z to’r
pardasida hosil bo’ladi, ikkinchidan, ko’zimizni harakatda bo’lgan narsa tomon
yuritish, harakatini kuzatib borish bilan voqe bo’ladi. Ko’zimizni
harakatlanuvchi narsa tomon yuritib idrok qilingan harakatga qaraganda,
ko’zimizni uzmasdan (yuritmasdan) idrok qilingan harakat ancha tez
harakatdek ko’rinadi. Odatda, harakat ana shu ikkala usul bilan bir yo’la idrok
qilinadi. Ikki usulning birlashgani uchun idrok qilinayotgan harakatning tezligi
ancha aniq bilib olinadi.