davlatlarga yordam beradi. XTTB o'zining mablag'ini asosan xalqaro moliya
asosan kambag'al davlatalar va aholi jon boshiga daromadi $885 gacha bo'lgan
144
3.Xalqaro Moliya Korporasiyasi 1956 – yilda xususiy sektorga
hukumat
kafolatlarisiz
investisiya
berib,
uning
rivojlanishiga
ko'maklashish uchun tuzilgan.
4.Investisiyalarni
Kafolatlash
bo'yicha
ko'p
tomonlama
agentlik
rivojlanayotgan mamlakatlarda xususiy investorlarga ko'maklashish uchun
tuzilgan,bundan
maqsad
investorlarni
notijoriy
xatarlardan
(ya'ni,
huquqiy yoki siyosiy xatarlardan urush, siyosiy larzalar, milliylashtirish
xataridan
investisiya
beriladigan
mamlakat
hukumatining
hatti-
harakatlaridan) himoya qilishdir.
5.Investision
kelishmovchiliklarni
tartibga
solish
xalqaro
markazi
kelishmovchiliklarni
tartibga
solishni
investor
davlatlar
va
investisiya oluvchi davlatalar o'rtasidagi investisiyaga tegishli munozarali
savollarining
kelishuvi
yoki
muhokamasi
ishlarini
ta'minlash
orqali
amalga oshiradi.
Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki II-jahon urushidan keyin Yevropani
qayta qurishga yordam berish maqsadida 1944- yilda tashkil etildi. Hozirgi kunda
XTTB o‘rta rivojlanga mamlakatlarni kredit va boshqa turdagi ko‘maklar bilan
taminlaydi.
Tiklanish va taraqqiyot xalqaro banki (XTTB, Tiklanish va taraqqiyot
Xalqaro Bank) - Jahon bankining asosiy kredit muassasasi. Uning nizomi rasman
BMT va Jahon banki shartnomalari qaroriga asosan va 1944 yilda Bretton-Vuds
xalqaro valyuta va moliya konferensiyasi qaroriga muvofiq kuchga kirgan
hisoblanadi, XTTB ĠMF bilan birgalikda tashkil etilgan ixtisoslashgan agentligi,
davlatlararo investitsiya institute hisoblanadi, - Tiklanish va taraqqiyot xalqaro
banki Vashingtonda - 1945 yildan boshlab, lekin bank Jahon banki tarkibida
rasman 1946 yilda faoliyat boshlagan.
Tiklanish va taraqqiyot xalqaro banki Ikkinchi jahon urushidan keyin
iqtisodiyotni qayta tiklash Evropa mamlakatlarga yordam 1944 yilda tashkil
etilgan. Bugungi kunda Jahon banki asosan o'rta daromadli mamlakatlarda kredit
va boshqa yordam shakllarini beradi.
XTTB - Jahon banki muassasalari ichida birinchi yirik muassasa hisoblanib
uning maqsadi - rivojlanayotgan mamlakatlar qashshoqlikni kamaytirishga yordam
va iqtisodiy o'sishga erishish va farovonligini oshirish, Jahon banki guruhining
boshqa institutlari bilan yaqindan hamkorlik. XTTB aktsiyadorlari 188 a'zo
davlatlar 25 Ijrochi direktorlar iborat. Direktorlar kengashi vakil hukumatlar
tomonidan saylanadi. Bu muassasa o'rta-daromad va kredit past daromadli
mamlakatlarda davlatlari, jumladan, rivojlanayotgan davlatlarga, tahliliy, texnik va
maslahat xizmatlari, bilan birga moliyaviy resurslarini taqdim etadi.
Xalqaro qayta qurish va rivojlanish banki 1944 yil tashkil etilgandan buyon,
Jahon banki yagona institutga ko‘paydi va rivojlanga 5 ta institutlar grupasini
o‘zida jamladi. Bizning missiya XTTB orqali urush orqali vayron bo‘lgan
davlatlarni qayta qurish va rivojlantirish bugungi kunda dunyo bo‘ylab
qashshoqlikni oldini olish ishlarini Jahon bankining boshqa institutlari bilan
birgalikda amalga oshirish.
Xalqaro Moliya korparatsiya Xalqaro Moliyaviy mussasa bo`lib uning
mijozlari yani taklif kriitilib ochilish sababchilari bo`lib invistitsiyaga
145
yo`naltirilgan tashkilotlar, muassasalari,maslahat ya`ni konsalt tashkilotlari
asosiy vositalar ta`minotiga yto`naltirilgan tashkilotlar ,xususiy sektorlarni
yo`naltirish muassasalari bo`lib rivojlangan mamlakatlarda tashkil topgan.
Xalqaro Moliyaviy korparatsiya bu Jahon bankining bir a`zosi hisoblanib
boshqaruv markazi Washington da AQSH da joylashgan.
1956 yilda Xalkaro tiklanish va tarakkiyot banki (XTTB) ning filiali tarzida
tashkil etilgan, keyinchalik mustaqil yuridik shaxs. Aʼzo davlatlar soni 184 ta
(1998). Shtabkvartirasi Vashingtonda. Korporatsiyaning rasmiy maqsadlari:
xususiy sektorga molshshiy yordam ko‘rsatish bilan rivojlanayotgan
mamlakatlarning iqgisodiy o‘sishiga ko‘maklashish, shuningdek, i.ch. sohasida
tadbirkorlikni rag‘batlantirish orqali aʼzo mamlakatlarning iqtisodiy o‘sishiga
yordam ko‘rsatish. XMK faqat yuqori rentabelli loyihalarga kreditlar ajratadi.
Qarzlar 15 yilga qadar muddat bilan ssuda kapitali bozoridagi o‘rtacha yillik foiz
stavkalaridan yuqoriroq foiz stavkalarida beriladi.
1961 yildan korporatsiya kreditlar ajratish bilan birga qurilayotgan korxonalar
aksiyadorlik kapitaliga investitsiyalar kiritish va keyinchalik bu aksiyalarni xususiy
investorlarga sotishni ham amalga oshiradi. Korporatsiya ishtiroki hissasi, odatda,
aksiyadorlik kapitalining 1/5 qismidan ortiq bo‘lmaydi. 1986 yilda XMKda xorijiy
investitsiyalar bo‘yicha Maslahat xizmati tashkil etilgan. Bu xizmat hukumatlarga
uzoq muddatli rivojlanish ehtiyojlari uchun kapital jalb etish, maqbul investitsiya
muhitini yaratish uchun qonunchilik, strategiyalar, qoida va tartiblar masalalarida
maslahatlar beradi. XMK moliyalashtirishda hukumatlar kafolatlarini qabul
qilmaydi va xususiy moliya tuzilmasi tarzida o‘zining moliyaviy va boshqa
xizmatlarini bozor narxlarida taqdim etadi.
XMK tashkil etilgan paytdan boshlab 2004 yilgacha jahonning 140 ta
rivojlanayotgan davlatlarining 2825 ta kompaniyasini moliyalashtirish uchun 34
mlrd. AQSH dollaridan ortiq mablag‘larini yo‘naltirgan.
2002 yilda Toshkentda XMKning missiyasi ish boshladi. Korporatsiya
O‘zbekistonda xususiy sektorni rivojlantirishga, ayniqsa, kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikni rivojlantirishga muhim hissa qo‘shib kelmoqda. 2002 yilda XMK
Uzbekistan, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikistonda kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikni kreditlash uchun 45,0 mln. AQSH dollari ajratdi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
