A k a d e m I ya trasologik ekspertiza

2. Odam oyog‘i izlari yo‘lakchasining belgilari va ahamiyati 
 
Odam oyog‘i izlarining yo‘lakchasini o‘rganish orqali ekspert-
kriminalist tomonidan hal etiladigan masalalar: 
– jinoyatchilar qaysi yo‘nalish bo‘ylab harakatlangan; 
– jinoyatchilar hodisa sodir etilgan joyga qanday predmet bilan 
borgan; 
– jinoyatchilar qanday tezlikda harakat qilishgan; 
– jinoyat sodir etishda ishtirok etgan shaxslar soni; 
– jinoyatchilar qanday xatti-harakatlarni sodir etganlar va hokazo. 
Bu masalalarni hal etishda ekspert izlar yo‘lakchasiga murojaat etadi. 
Izlar yo‘lakchasida quyidagi elementlar ko‘rib chiqiladi: harakatlanish 
yo‘nalishi chizig‘i, yurish chizig‘i, o‘ng va chap oyoq tovoni burilishining 
burchaklari, o‘ng va chap oyoq qadam tashlashlarining uzunligi va oyoq 
qo‘yish (qadam tashlash) kengligi (1-rasm). 
 
 
 
1-rasm. Izlar yo‘lakchasining ko‘rinishi: 

---

 34 
AB – harakatlanish yo‘nalishi chizig‘i; VGDE – yurish chizig‘i; VAB 
– tovon burilish burchagi; VK – qadam uzunligi; KG – qadam kengligi. 
«Izlar yo‘lakchasi»ga qarab, boshlovchi (katta qadam) va ergashuvchi 
(kichik qadam) oyoq to‘g‘risida fikr yuritish mumkin. Biror-bir oyoq 
izidagi katta chuqurlik ushbu oyoqning shikastlanganligi va odamning shu 
oyog‘i bilan oqsoqlanishini ko‘rsatadi. Oyoq izlariga qarab, o‘ng va chap 
oyoq qadamlarining uzunligidagi farq, biror-bir oyoqning cho‘ziqligi, 
oyoqning odatdagidan keng qo‘yilishi va boshqalar to‘g‘risida xulosa 
qilish mumkin. 
Harakatlanish tezligi to‘g‘risida qadamlarning uzunligiga qarab fikr 
yuritish mumkin. Yurganda erkaklar qadamining uzunligi o‘rtacha 70 – 85 
sm ni, ayollarda esa 50 – 65 sm ni tashkil etadi. 
Harakatlanish suratining ortishi qadamlar uzunligining muayyan 
darajagacha oshishiga ta’sir qiladi. Daqiqasiga 150 – 170 ta qadam 
bosilganda, qadamlarning uzunligi maksimal darajaga yetadi. Erkaklar 
sekin yugurganda, qadamlar uzunligi 85 – 100 sm ga va tez yugurganda 
150 sm ga va hatto undan kattaroq bo‘lishi mumkin; ayollarda esa, 
yugurganda qadam uzunligi birmuncha kamroq bo‘ladi. To‘xtab 
turilganda, bir-birini qisman yopib turgan oyoq izlarining betartib 
joylashishini ko‘rish mumkin.