Fiziologiyasi va gigiyenasi

Ayollik  jinsiy  hujayralari.  Ayollaming  jinsiy  bezlari  bo'lib 
tuxum hujayralari hisoblanadi. B ubezlarjuft hujayralar bo Tib. kichik 
tos  suyagining  ichida,  bachadonning  har  ikki  tom onida joylashgan 
bo'ladi.  Bezlarning  miya  qismi  biriktiruvchi  to'qim alardan tashkil 
topgan  bo'lib.  qon tomirlari  va  nerv  tolalarini  saqlaydi.
Tuxum  bezlari  -   ayollar  jinsiy  hujayralari.  y a'ni  urug'lanish 
tufayli  yangi  organizm  rivojlanadigan  tuxum  hujayralarini  ishiab 
chiqaradi.
3-rasm.  Jinsiy  hujayralar:
A — sperm atozoid:  В  — tuxum   hujayrasi:
1  -  sperm atazoid boshchasi;  2 -  o 'l t a  yoki b o g ’lovchi b o 'lim ;  3 - sper- 
m atazoidning  dumi:  4  -   tuxum ni  o 'r a b   turuvchi  follikularli  hujayralar: 
5  -  tu x u m   hujayrasining  yadrosi.
Tuxum  bezlaridan  faqatgina  ayollarning jinsiy  a'zolari  faoliy a­
tiga ta'sir ko'rsatib  qolmay.  balki  butun  ayollar  organizmiga  ijobiy 
ta'sir  ko'rsatuvchi  gom ronlar  ham  ishiab  chiqiladi.
Qiz  bolalar  tug'ilganidayoq  ularning  tuxum donlarining  y o '- 
g'onlashgan  biriktiruvchi  to ’qimali  tubida  -   asosida  yetilm agan 
30  000  dan  40  000  gacha  hujayralarni  -   birlamchi  follikulalarni 
sanash  mumkin.  Follikulalar  pufakchalar  shaklidagi  biriktiruvchi
50
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

to'qim ali  po'stloq  bilan o'ralgan  tuxum  hujayrasini  o'rab  turuvchi 
hujayralar  guruhini  tashkil  etadi.
Tuxum  hujayrasining  hosil  bo'lishi  (ovogenez)  spermato- 
genezdan  bir  qator  xususiyatlari  bilan  farq  qiladi.  Tuxum  hu­
jayralari  spermatozoidlarga  nisbatan ju d a  kam  miqdorda  yetiladi. 
Yetilish jarayonida birlamchi follikulalarning katta qismi to 'lig 'ich a 
rivojlanmay  atrofiyaga  uchrab  o'ladi.  Jinsiy jihatdan  voyaga  yet­
gan  ayollarning  tuxumdonida  rivojlanishining  turli  bosqichlarida- 
gi  400-500 jinsiy  yetilgan  follikulalarni  sanash  mumkin.  Odatda, 
har oyda bitta follikula to ‘liq  yetiladi  va otalanishi  qobiliyatiga ega 
bo'lgan  tuxum  hujayrasi  hosil  bo'ladi.
Yetilgan  follikulalar  tuxumdon  yuzasida  shishib  kattalashadi, 
follikula devori  yupqalanadi  va  pufakcha yoriladi.  Yorilgan  pufak- 
chadan  qorin  b o 'sh lig 'ig a  (bachadon  nayining  qorin  teshikchasi- 
dan) tuxum  hujayrasi  va follikular suyuqlik chiqariladi.  Bu  jarayon