Chizmachilik

 
Qo‘shimcha va mahalliy ko‘rinishlar.  
Qo‘shimcha  ko‘rinish.  Buyumning  biror  qismini  6  ta  ko‘rinishda  ham 
samarali va qulay tasvirlashning imkoniyati bo‘lmagan holatlarda uning ko‘rinishi 
qo‘shimcha  tekislikda  bajariladi  hamda  bu  tasvir  qo‘shimcha  ko‘rinish  deb 
nomlanadi. Chunki buyumning shunday bir  qismi asosiy proyeksiyalar tekisligida 
qisqarib  tasvirlanadi  va  o‘sha  qism  to‘g‘risida  batafsil  ma’lumotga  ega  bo‘lish 
imkoniyati  kamayadi.  Qo‘shimcha  proyeksiya  tekisligi  asosiy  proyeksiyalar 
tekisliklaridan biriga perpendikulyar qilib olinadi, shuningdek, buyumning alohida 
bir qismiga nisbatan parallel bo‘ladi.  
4.15-rasm,  a  da  qiya  qismga  ega  bo‘lgan  detal  chizmasi  berilgan.  Uning 
ustdan  va  chapdan    ko‘rinishlarida  silindrik  teshik  hamda  ba’zi  qismlari  qisqarib 
tasvirlangan.  Ushbu  qisqarib  tasvirlangan  qismlarni  unga  parallel  bo‘lgan  P 
tekislikda  ko‘rinishini  bajarish  4.15-rasm,  b  da  keltirilgan  bo‘lib,  keyin  u  chizma 
tekisligi bilan jipslashtirilgan.  

---

88 
 
       
 
a)                                4.15-rasm                                      b) 
 
        
 
a)                                 4.16-rasm                                  b) 
Agar  qo‘shimcha  ko‘rinish  proyeksion  bog‘liqlikda  bajarilsa,  u  holda  turli 
belgilashlar  bajarilmaydi  (4.16-rasm,  a).  Aks  holda  qarash  yo‘nalishi  A  harfli 
strelka va qo‘shimcha ko‘rinish ustiga A harfi 
yozuv bajariladi (4.16-rasm, b). 
Qo‘shimcha  ko‘rinishni  qulay  holatga 
burib  tasvirlash  mumkin.  Ammo  buyumning 
bosh  ko‘rinishidagi  qabul  qilingan  vaziyat 
o‘zgarmasligi 
kerak. 
Bunday 
hollarda 
qo‘shimcha  ko‘rinishga  burilganlik  belgisi  – 
« » qo‘yilishi kerak (4.17-rasm).