Тупрокшунослик

ТУПРОҚНИ АНАЛИЗГА ТАЙЁРЛАШ 

---

5 
Лаборатория шароитида тупроқ хосса ва ҳусусиятларини ўрганиш учун 
даладан келтирилган тупроқ намуналарини бажариладиган анализлар учун 
олдиндан тайёрлаб қуўйиши керак. Кўпчилик анализлар қуритилган, 
майдаланган ва 1 миллиметрли элакдан ўтказилган тупроқлардан бажарилади. 
Айрим анализларни даладан олинган,табиий холати сакланган тупроқлардан 
бажарилади.Тупроқни анализга тайёрлаш учун лабораторияга келтирилган 
тупроқ намуналари қуруқ ва соя жойда қуритилади. Қуритилган намуна тоза 
қоғо зёки картонга ёйилиб йирик бўлакчалари бармоқлар билан майдаланади. 
Сўнгра ундаги ўсимлик қолдиқлари ва тошчалардан тозаланиб тупроқ линейка 
ёрдамида катакчаларга бўлинади. Ҳар бир катакчадан 10-15 граммдан тупроқ 
олиниб тахминан 300-400 грамм атрофида ўртача намуна йиғилади. 
Олинган ўртача намуна чинни ховончага солинади ва учига резина 
кийдирилган таёқча билан яхшилаб эзилади ва кўзлари 1мм бўлган элакдан 
ўтказилади. Элакдан ўтмай қолган зарралар яна ховончага солиб майдаланади 
ва эланади. Бу ишни элакчадан ўтмай қолган майда тошчалар хосил бўлгунга 
қадар такрорланади. Шундан сўнг элакда қолган зарралар тоза қоғозга 
эхтиётлик билан олиниб унинг оғирлиги аниқланади ва фойиз миқдори 
топилади. Бу зарралар тупроқнинг скелет қисми ҳисобланади. (1-расм). 
а х 100 
Х=------------ ;
Н 
Бу ерда: Х – тупроқнинг скелет қисми,%; 
а – элакда қолган зарралар,г; 
Н- олинган тупроқ оғирлиги,г;
Элакдан ўтказилганган тупроқлар шиша идишларда, картон қўтича ёки махсус 
пакетларда сақланади. Уларнинг устига этикеткаси (каердан, қачон, қайси 
қатламдан олинганлиги) ёзиб қўйилади. 

---

6 
Керакли жихозлар: чинни хавонча, учи резинали таёқча, линейка, 
кўзлари 1мм ли элакча, техник тарози.