D. I. Xashimov, D. A. Axmedov avtomobilning rama va kuzovlarini ishlab

Shtamplash jarayonida hosil bo‘ladigan nuqsonlar
Kuzov detallarini shtamplash jarayonida quyidagi nuqsonlar 
uchraydi: metallning yirtilishi, detal yuzasida tolqinlar paydo 

---

56
bo‘lishi, detal bikrligining pasayishi, detalning yupqalanishi, 
yuluqlar bo‘lishi, teshiklarni siljishi (koordinatalarining 
o‘zgarishi), detal yuzasida botiq va tirnalgan joylar bo‘lishi va b. 
Ayrim nuqsonlarning kelib chiqish sabablarini ko‘rib chiqamiz.
1. Metalning yirtilishi. Listning qalinligi katta, uning 
mexanik xususiyatlari talabga javob bermaydi, xomaki 
o‘lchamlari me’yordan katta, detalni shtampga siqish yuzasi 
nosoz, xomakini moylashda xatoga yo‘l qo‘yilgan.
2.  Detalning yuzasi to‘lqinsimon shaklda. List yupqa, zago- 
tovka o‘lchamlari me’yordan kichik, zagotovani shtampga siqish 
kuchi yetarli emas, xomakini moylashda xatoga yo‘l qo‘yilgan.
3.  Detalning bikrligi past. Xomaki materiali yumshoq va shu- 
ning uchun yaxshi tortilmagan, xomakining o‘lchamlari me’yordan 
kichik, shtampning detallari yeyilgan.
4.  Yuluqlar bo‘lishi. Ajratish shtampining qirquvchi elementlari 
o‘tmaslashgan.
5. Botiqlar va tirnalgan joylar. Detallar noto‘g‘ri taxlangan, 
transportlash qoidalariga e’tibor berilmagan, mexanizatsiya quril- 
malari yeyilgan yoki rostlanmagan.
Teshiklarning siljishi. Xomakining shtampda qayd etilishi 
buzilgan.
Nuqsonlar paydo bo‘lishi sabablarini bilib, ularni nafaqat bar- 
taraf etish, balki oldini olish mumkin.
Detllar sifatini doim yuqori darajada ushlab turish uchun 
shtamplar va boshqa jihozlarga davriy ravishda texnik xizmat 
ko‘rsatiladi va rejalashtirilgan davriy ta’mirlash ishlari olib 
boriladi.

---

57