Таълими вазирлиги муқимий номли қЎҚон давлат

Krit – Mikenda
mil.avv. 3 – 2 ming yilliklarda – chiziqli Yozuv mavjud bo’lgan, 
―A‖
va 
―B‖
chiziqli xatga ega bo’lgan. Bu 
Yozuvni 1953 yilda ingliz olimlari Ventris va Chadvik ―B‖ chiziqli Krit Yozuvlarini o’qishga muvaffaq bo’lgan. 
Etrusk,Osk,Lotin
Yozuvlari mil.avv. VIII – VII asrlarda yaratilgan. 
―Avesto‖
(qat`iy qonunlar ma`nosida) miloddan avvalgi IV –asrda to’planib , 21 ta kitob qilinadi , matnlarga yozilgan 
tafsirlar ―Zand‖ deb ataladi , Xorazm zaminida kitob xolatiga keltirilgan. 
―Avesto‖ ning ayrim qismlarini Frantsuz olimi A.Dyuperron tarjima qilishga muvaffaq bo’lgan.
―Avesto‖ga ko’ra Markaziy Osiyodagi ijtimoiy tuzum : 
Mil.avv. I – ming yillik boshlarida aholi 4 guruxga bo’lingan : 
1.Koxin (ruxoniylar); 
2.Jangchilar; 

---

21 
3.Dehqonlar; 
4.Xunarmandlar; 
―Avesto‖ga ko’ra ma`muriy tuzilish : 
Nmana – Katta patriarxal oila (mahalla); 
Vis – urug’ jamoasi (qishloq); 
Varzana – hududiy qo’shnichilik jamoasi (tuman); 
Zantu – qabila (viloyat); 
Dahyu – qabilalar ittifoqi (davlat); 
Finikiyada mil.avv.IX asr oxiri VIII asr (X asr) boshlarida 25 ta belgidan iborat Yozuv kashf etildi. Yozuv islox qilinib 22 
ta belgiga tushirildi. Bu 
Finikiya Yozuvi
deb ataldi. Er.avv.2 ming yillik oxirlarida 
Suriyada
 29 belgidan iborat, 
Finik iyada
esa 
22 xarfdan iborat alifbo kashf etlgan, dunyo alifbolari asosan Finikiya alifbosidan kelib chiqqan. 
Finikiya alifbosi asosida 
Oromiy Yozuvi Eron Ahamoniylari Yozuvi 
va
 Parfiya Yozuvi 
G’arbiy Osiyoda kelib chiqqan. 
Oromiy Yozuvi
 asosida mil.avv. III-II asrlarda 
So’g’d Yozuvi 
shakllandi,bu Yozuv qoldiqlari Panjikent yaqinidagi Qal`ai 
Mug’dan (1932 yil topilgan,74 ta so’g’dcha,2 ta Xitoycha,2 ta Arabcha,1 ta Turkcha),SHarqiy Turkistonning Turfon shahri 
yaqinidan,Samarqanddagi Afrosiyob yodgorligidan topilgan.